Kontrola w GOPS w Żelechlinku. Ustalenia, uchybienia i zalecenia

Podstawy prawne kontroli

Kontrola została przeprowadzona na podstawie art. 2 pkt 1 oraz art. 6 ust. 4 pkt 3 ustawy z 15 lipca 2011 roku o kontroli w administracji rządowej (Dz.U. z 2020 r. poz. 224). Weryfikacji poddano realizację zadań wynikających z ustawy o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2024 r. poz. 323 ze zm.) oraz ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz.U. z 2024 r. poz. 1993 ze zm.).

„Naszym celem nie było wyłącznie wskazanie uchybień, ale również ocena jakości pracy jednostki i rzetelności wydatkowania środków publicznych” – wyjaśnia Sławomir Chmielewski, kierownik zespołu kontrolerów.

Realizacja świadczeń rodzinnych i alimentacyjnych

Kontrolerzy zbadali 159 wniosków o świadczenia rodzinne oraz 6 wniosków o świadczenia z funduszu alimentacyjnego. Dokumentacja została oceniona jako kompletna, a wnioski weryfikowano w systemach Emp@tia oraz EKSMOoN. Decyzje wydawano terminowo, zgodnie z Kodeksem postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2023 r. poz. 775).

Stwierdzono jednak kilka uchybień. Dotyczyły one m.in. błędów w powoływaniu podstaw prawnych (np. art. 15 ustawy o świadczeniach rodzinnych), a także nieprawidłowego określenia wysokości świadczenia rodzicielskiego za niepełny miesiąc. Jak podkreślają kontrolerzy, „nie miało to wpływu na wysokość faktycznie wypłaconych świadczeń, jednak wymaga korekty w dokumentacji administracyjnej”.

Postępowania wobec dłużników alimentacyjnych

Szczególną uwagę zwrócono na działania wobec dłużników alimentacyjnych. W jednym z badanych postępowań (FA.531.1.2025) ujawniono, że GOPS nie przekazywał informacji o zaległościach do biur informacji gospodarczej, co jest obowiązkiem wynikającym z art. 8a ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.

„To poważny problem systemowy. Brak zgłaszania zadłużeń powoduje, że dłużnicy alimentacyjni mogą unikać odpowiedzialności finansowej i zaciągać kolejne zobowiązania” – komentuje dr hab. Anna Kowalczyk, ekspertka prawa rodzinnego z Uniwersytetu Łódzkiego.

Ponadto, do lutego 2025 roku GOPS w Żelechlinku nie posiadał aktywnego konta w Krajowym Rejestrze Zadłużonych, choć obowiązek taki obowiązuje od grudnia 2021 r.

Sprawozdania i finanse

W 2024 roku Ośrodek otrzymał z budżetu państwa dotację w wysokości 1 773 181 zł, z czego wykorzystano 1 753 655,92 zł. Na wypłatę świadczeń przeznaczono ponad 1,7 mln zł, a na koszty obsługi – 51 143,40 zł. Niewykorzystane środki w wysokości 19 525,08 zł zwrócono do budżetu państwa.

Sprawozdania rzeczowo-finansowe były sporządzane rzetelnie i zgodnie z raportami z systemów dziedzinowych. Kontrolerzy nie stwierdzili w tym obszarze uchybień.

Zalecenia pokontrolne

W wystąpieniu pokontrolnym Łódzki Urząd Wojewódzki zalecił m.in.:

• wskazywanie w podstawie prawnej decyzji administracyjnych konkretnych przepisów,
• precyzyjne określanie wysokości świadczeń rodzicielskich za niepełny miesiąc,
• systematyczne przekazywanie informacji o zobowiązaniach dłużników alimentacyjnych do biur informacji gospodarczej,
• zamieszczanie danych w Krajowym Rejestrze Zadłużonych.

„Każde, nawet drobne uchybienie w zakresie świadczeń rodzinnych czy alimentacyjnych może rodzić daleko idące skutki społeczne. Dla wielu rodzin jest to jedyne źródło utrzymania” – zaznacza mec. Tomasz Grzelak, specjalista w prawie administracyjnym i rodzinnym.

Podsumowanie

Kontrola w GOPS w Żelechlinku zakończyła się oceną pozytywną z uchybieniami w zakresie świadczeń rodzinnych oraz pozytywną z nieprawidłowościami w zakresie postępowań wobec dłużników alimentacyjnych. Jak podkreślono w raporcie, odpowiedzialność za uchybienia spoczywa na Kierowniku Ośrodka i pracownikach realizujących zadania.

Wójt Gminy Żelechlinek, Bogusław Kaczmarek, nie wniósł zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego. Teraz Ośrodek ma 30 dni na poinformowanie Łódzkiego Urzędu Wojewódzkiego o sposobie wykonania zaleceń.