Skansen Rzeki Pilicy

Tegoroczne obchody Święta Niepodległości tomaszowski Skansen Rzeki Pilicy postanowił uświetnić oryginalną wystawą. Wskazuje na to już tytuł ekspozycji: „Okopowa – patriotyczna”, pod którym kryją się różnorodne okazy żołnierskiej wytwórczości połączone patriotyczną, polską symboliką. Ze względu na sposób i okoliczności wykonania dzieła te zaliczają się do tzw. sztuki okopowej, która rozwinęła się w latach I wojny światowej, zwłaszcza na froncie zachodnim. Cechą wspólną tych prac było używane do nich tworzywo, pozyskiwane najczęściej z najróżniejszych elementów uzbrojenia i żołnierskiego ekwipunku. Wiele ze stworzonych w polowych warunkach okazów żołnierskiej sztuki do dzisiaj fascynuje i porusza niezwykłą inwencją i artystycznym smakiem ich twórców.

Patrząc na dzisiejszą, coraz płytszą i coraz węższą Pilicę trudno jest uwierzyć w to, że kiedyś pływały po niej najprawdziwsze parowce. Ba, jeden z nich na pewno, a drugi – prawdopodobnie, dotarły tą rzeką do Tomaszowa! Co prawda, te rejsy nie miały charakteru regularnego, ale jednak się odbyły! W pierwszym przypadku, chodzi o podjętą w 1892 roku próbę uruchomienia żeglugi pasażerskiej między Stacją Klimatyczno-Leśną Inowłódz i ówczesnym Tomaszowem Rawskim.

Zarząd Lokalnej Organizacji Turystycznej w Spale, w związku z podjęciem uchwały na XIII sesji Rady Powiatu, na wniosek Zarządu Powiatu o wystąpieniu z naszego stowarzyszenia jak i informacją zamieszczoną na łamach serwisu internetowego www.nasztomaszow.pl wyjaśnia co następuje:

Oprócz wielotysięcznej rzeszy turystów z kraju i zagranicy częstymi gośćmi w Skansenie Rzeki Pilicy są także naukowcy o różnych specjalnościach. Przyciągają ich tutaj gromadzone od wielu lat materiały źródłowe, dokumentujące przestrzeń kulturową wytworzoną przez wieki przez tę rzekę i jej dopływy. Niektóre z archiwalnych dokumentów, map, publikacji, rycin, czy fotografii, znajdujących się w zbiorach pilickiego skansenu, są wręcz unikatami. Niejednokrotnie stanowią one nie lada gratkę dla autorów prowadzących badania naukowe z różnych dziedzin wiedzy.

W historycznych i filmowych klimatach upływało niedzielne popołudnie 27 września w obiekcie obsługi turystów pod Grotami Nagórzyckimi. Trwała tutaj biesiada historyczna, zorganizowana przez Skansen Rzeki Pilicy z okazji przypadającej w tym roku 185 rocznicy nadania praw miejskich dla Tomaszowa Mazowieckiego. Fakt ten upamiętniła urządzona staraniem skansenu rocznicowa wystawa pt. „Miasto u zbiegu pięciu rzek”. Swoją prapremierę miała ona podczas wrześniowych Dożynek Prezydenckich Spała 2015, jako część ekspozycji stoiska promocyjnego Urzędu Miasta w Tomaszowie Maz. Jej oficjalne i uroczyste otwarcie nastąpiło właśnie podczas niedzielnej biesiady przy Grotach Nagórzyckich.

Przypadającą we wrześniu 185 rocznicę nadania praw miejskich dla Tomaszowa Mazowieckiego w nieszablonowy sposób upamiętnia Skansen Rzeki Pilicy. Postanowił po raz pierwszy ukazać niezwykłą historię tego miasta przez pryzmat przepływających przez nie rzek, jak i realizowanych w nim filmów.

Obiekty związane z postacią prof. Ignacego Mościckiego - wybitnego naukowca, prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1926-1939 można znaleźć nie tylko na terenie jego byłej rezydencji letniej w Spale, ale także w … Tomaszowie Mazowieckim. Kilka takich cennych pamiątek trafiło w ostatnich latach do tutejszego Skansenu Rzeki Pilicy. Dzięki temu zostały ocalone przed grożącym im zniszczeniem. Po poddaniu pieczołowitej renowacji i konserwacji rozpoczęły w tomaszowskim skansenie swoje „drugie życie”.

Historia Tomaszowa Mazowieckiego, to historia przepływających przez miasto rzek. Woda z nich stanowiła podstawowy czynnik decycujący o powstaniu wzdłuż nich fabryk, które stały się wyznacznikiem rozwoju miasta ale i symbolem jego recesji.

Bogate i niejednokrotnie unikatowe zbiory Skansenu Rzeki Pilicy można oglądać nie tylko na stałych i czasowych ekspozycjach wewnątrz tej placówki. Ostatnio tomaszowski skansen dosyć często udostępnia je na tematyczne wystawy w innych muzeach. Przykładem: czynna obecnie w warszawskim Muzeum Wojska Polskiego panoramiczna wystawa pt. „Wielka wojna 1914-1918. Prawdziwy koniec Belle Epoque”. Znalazło się na niej prawie 40 okazów tzw. sztuki okopowej ze zbiorów pilickiego skansenu.

Ponad 900 dzieci wzięło udział w półkoloniach, jakie zorganizowane zostały w czasie tegorocznych wakacji przez tomaszowski Urząd Miasta. Wypoczynek letni w szkołach podstawowych odbywał się pod hasłem „STOP! WAKACJE! Wybieraj bezpieczne atrakcje”. Ze względu na fakt finansowania zajęć ze środków przeznaczonych na profilaktykę, czyli tzw. "funduszu kapslowego" uwzględniały one tematykę związaną z uzależnieniami, propagowaniem zdrowej aktywności fizycznej i alternatywnych form spędzania czasu wolnego wśród dzieci oraz z szeroko pojętym bezpieczeństwem.

Orzeźwiający chłód stał się podczas trwających obecnie tropikalnych upałów ważnym atutem Grot Nagórzyckich. Podczas, gdy na zewnątrz żar leje się z nieba, a słupek rtęci na termometrach codziennie przekracza 30 stopni Celsjusza, to w najdalszych czeluściach dawnej kopalni piasku kwarcowego temperatura sięga zaledwie 11 stopni! Bliżej wejścia termometr wskazuje parę kresek więcej. W porównaniu do chłodniejszych pór roku temperatura wewnątrz grot podniosła się tylko o kilka stopni.

Skansen Rzeki Pilicy i Groty Nagórzyckie znalazły się wśród największych atrakcji turystycznych woj. łódzkiego, polecanych przez telewizyjny program „Polska motocyklowa”. Cykl, proponuje miłośnikom jednośladów odwiedzanie miejsc godnych uwagi na terenie całego kraju. W wyborze miejsc realizatorów wspiera Polska Organizacja Turystyczna.

Zbudowany równo 130 lat temu żelazny most kolejowy na Pilicy już przeszedł do historii. Jego trójprzęsłowa konstrukcja o długości 150 metrów została rozebrana w lipcu i przeznaczona na złom. Pozostało jeszcze pociąć palnikami ostatnie elementy pomostu od strony Tomaszowa. Niebawem rozpocznie się w tym miejscu budowa nowej przeprawy kolejowej o podobnej konstrukcji żelaznej.

„Taktyka pojedynczego żołnierza”, „zwalczanie snajpera” i „walka ze stanowiskiem karabinu maszynowego” – takie umiejętności ćwiczyli w minioną sobotę na mini-poligonie Skansenu Rzeki Pilicy członkowie Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznej „Tobie Ojczyzno”.

Już ponad 30 podmiotów przystąpiło do programu Tomaszowska Karta Dużej Rodziny 3+. Został on uchwalony ponad 1,5 roku z inicjatywy koordynatora Stowarzyszenia "Republikanie" a obecnie radnego Rady Powiatu Tomaszowskiego, Mariusza Strzępka, który przygotował nie tylko projekt uchwały obywatelskiej w tej sprawie ale również opracował treść funkcjonującego u nas programu. Warto przy tym zaznaczyć, że dotąd zostało wydanych już 1994 kart, a 397 rodzin złożyło kolejne wnioski. Karta okazała się więc przysłowiowym strzałem w dziesiątkę.

W dniu 10 lipca minęła okrągła - 130 rocznica ukończenia budowy pierwszego mostu kolejowego na Pilicy w Tomaszowie Mazowieckim. Traf chciał, że również w tych dniach rozpoczęła się rozbiórka najstarszej części tej przeprawy. Zanim żelazna konstrukcja mostu zostanie zupełnie pocięta na złom, warto pokusić się o przypomnienie jego długiej historii. Jest to również dobry pretekst do podjęcia próby wyjaśnienia kilku zagadek tomaszowskiego „żelaźniaka”. Pomocne w tym względzie okazują się materiały źródłowe zgromadzone przez Skansen Rzeki Pilicy. Można się z nich dowiedzieć, że most ten miał wyjątkowo burzliwe dzieje, a w tym kilkakrotnie zmieniał swój kształt, m.in. wskutek aż trzykrotnego wysadzania w powietrze!

Odkrywaniu fascynującej historii, a zarazem świetnej zabawie w rodzinnym gronie sprzyjał niedzielny piknik w Skansenie Rzeki Pilicy.

Nad Pilicę przyjeżdżano kiedyś nie tylko na letni wypoczynek, ale także w celach leczniczych. Miejscem takich kuracji był zakład wodoleczniczy w Nowym Mieście nad Pilicą, utworzony w 1874 roku przez doktora Jana Bielińskiego. Nowomiejskie zdrojowisko, nie odstające standardem i poziomem leczenia od modnych „badów” zagranicznych, cieszyło się niegdyś dużą renomą.

„Komu źródlana woda, komu?!” - Takie nawoływania codziennie rozlegały się przed II wojną światową w centrum Tomaszowa Mazowieckiego. Towarzyszyły im donośne dźwięki mosiężnych dzwonków, którymi oznajmiano przyjazd charakterystycznych, malowanych na niebiesko, beczkowozów z konnym zaprzęgiem. Zawierały one wodę czerpaną z podtomaszowskich Niebieskich Źródeł na potrzeby mieszkańców centralnej części miasta, pozbawionej jeszcze wtedy wodociągów.

Tegoroczny wypoczynek letni w szkołach podstawowych odbędzie się pod hasłem „STOP! WAKACJE! Wybieraj bezpieczne atrakcje” i tradycyjnie uwzględniać będzie tematy związane z profilaktyką uzależnień, propagowaniem zdrowej aktywności fizycznej i alternatywnych form spędzania czasu wolnego wśród dzieci oraz z szeroko pojętym bezpieczeństwem.