Dlaczego Zalew zbudowano

Podstawowym powodem dla którego zdecydowano o budowie zbiornika wodnego na rzece Pilicy, była konieczność zapewnienia właściwego zaopatrzenia w wodę, szybko rozwijającej się poi II Wojnie Światowej Łodzi. Stwierdzono, że ujęcie wody na Pilicy w Tomaszowie Mazowieckim i system  podziemnych ujęć wody w stolicy regionu, nie mogą zapewnić zaspokojenia wszystkich potrzeb. 

- W Łodzi brakowało wody, konieczne było więc wykonanie dodatkowego jej źródła – mówił Zbigniew Ambrożewski. – Wykorzystano w tym celu projekt zbiornika rolniczego, który miał powstać w tym miejscu.   

Projekt zbiornika, który miał być wykorzystany do nawodnień rolniczych przygotowano już w 1959 roku. Nie doczekał się on jednak realizacji. Natomiast w jego miejsce przygotowano projekt wstępny zbiornika  dla potrzeb komunalnych (1967 r). Jego autorem był CBSiPBW  Hydroprojekt w Warszawie (Generalny Projektant mgr inż. Kazimierz Czyżewski). W grudniu 1968 roku został on zatwierdzony do realizacji.  

Czytaj: Zalew Sulejowski: rekultywacja w koncepcji

W połowie lipca 1969 r rozpoczęto prace przygotowawcze, a w maju 1970 r, przystąpiono do prac zasadniczych. We wrześniu 1972 roku, nastąpiło przepuszczeni wód rzeki przez wcześniej zbudowany jaz. W maju 1973 roku, spiętrzono wody zbiornika umożliwiające  prace rozruchowe ujęcia wody ze zbiornika do wodociągu Sulejów-Łódź, a w grudniu 1973 r, oddano Zalew Sulejowski i elektrownię wodną do eksploatacji.

Zbigniew Ambrożewski podkreśla, że z dzisiejszego punktu widzenia, wobec ograniczenia przemysłu miasta, a także spowolnienia jego rozwoju, nie jest to już takie oczywiste. Ale podobne ograniczenia występują również w innych regionach Polski. Na przykład na Górnym Śląsku dla którego budowany był zbiornik wodny Świnna Poręba. Jednak pozostają w każdym takim przypadku funkcje zbiornika zapewniające poniżej przekroju piętrzenia: regulację przepływów, ochronę przeciwpowodziową i zapobieganie suszy, hodowla ryb w wodach zbiornika oraz wykorzystanie energetyczne powstałego spadu. Nie bez znaczenia są walory turystyczne, rekreacyjne i krajoznawcze powstałych akwenów i terenów wokół nich.

Czytaj: Zalew Sulejowski w strategii rozwoju województwa

- Wobec znanych ograniczeń  w produkcji przemysłowej i w rozwoju mieszkalnictwa w mieście, nie wystąpił przewidziany prognozami wzrost zapotrzebowania na wodę  i zrezygnowano, do czasu wystąpienia zwiększonych potrzeb, z realizacji II etapu piętrzenia zbiornika.

Zakres prac, jakie przeprowadzono przy zbiorniku obrzuje przygotowana przez Ambrożewskiego tabela

Cykl budowy wyniósł w sumie 4,5 roku, w tym roboty zasadnicze trwały nieco ponad 3,5 roku, a od rozpoczęcia robót zasadniczych do spiętrzenia zbiornika do minimalnej rzędnej 3 lata. Tak krótka realizacja zbiornika o parametrach rzędu 100 milionów m3 nie wydaje się w warunkach polskich do powtórzenia. - Jakość wykonanych robót, pomimo przedstawionych wyżej trudności, do dzisiaj po 40 latach eksploatacji uznawana jest za wzorową - dodaje Zbigniew Ambrożewski.

Czytaj: Debatują a sinice kwitną

Skrócenie terminów realizacyjnych doprowadziło równocześnie do znacznego obniżenia kosztów inwestycji. Wyliczony w projekcie koszt budowy wyniosły 780 ml zł, po korekcie przeprowadzonej podczas budowy 752 ml zł, a według ostatecznego rozliczenia 623 ml zł. Zaoszczędzono więc 157 ml zł w stosunku do założeń pierwotnych.

Przy czym wykonano też obiekty dodatkowe nie przewidziane pierwotnie, takie jak: obwałowanie terenów miejscowości Podklasztorze leżącej w cofce zbiornika pierwotnie przeznaczonych do zatopienia, pawilon wystawowy przy zaporze w Smardzewicach (zamieniony na restaurację), molo spacerowe przy hotelu (wówczas robotniczym), przystań dla jednostek pływających itd..

- Należy również wspomnieć, że stosowano przestarzały i mało wydajny sprzęt do robót budowlanych, taki jak dźwig gąsienicowy do układania betonu uzyskany po remanencie z budowy we Włocławku, koparki 1 m3, spycharki 100 KM i betoniarki 500 l.

Czytaj: Zalew nieczystości

Ambrożewski wymienia też problemy, jakie pojawiały się przy budowie zbiornika. 

Wśród nich znalazły się: konieczność znacznego obniżenia poziomu posadowienia elektrowni wodnej, konieczność zastosowania bardzo pracochłonnego sposobu zagęszczania zapory ziemnej przy nasypach formowanych z piasków o mało zróżnicowanym uziarnieniu, transport z wytwórni konstrukcji stalowych w Kluczborku i montaż klap jazowych (o wymiarach 5x20 m) w całości, wprowadzenie po raz pierwszy Europie (zastosowane w innych krajach dopiero w końcu lat sidemdziesiątych) uszczelnienia znacznych obszarów zbiornika foliami polimerowymi. Problem stanowiło też wylesienie znacznych obszarów lasów -1300 ha i karczowania pni - 1000 ha