Przejdź do głównych treściPrzejdź do wyszukiwarkiPrzejdź do głównego menu
czwartek, 24 lipca 2025 12:25
Reklama
Reklama

Listopadowy zryw i jego tomaszowskie odpryski (część pierwsza)

Czy, jako tomaszowianie wiemy jak wyglądało zaangażowanie Antoniego hr. Ostrowskiego i mieszkańców naszego miasta w próbie wyrwania się z więzów zaborców, czyli w powstaniu listopadowym?
Reklama

[reklama2]

Reklama

 

Królestwo Polskie (tzw. „Kongresówka”; jeden z wyników ustaleń kongresu wiedeńskiego z 1815 roku) w końcu listopada 1830 zawrzało. W walkę, oprócz mieszkańców miasta (prawa miejskie Tomaszów uzyskał kilka miesięcy przed powstaniem) zaangażowała się rodzina Ostrowskich. Uczestnikiem tamtych wydarzeń był nie tylko wspomniany już we wstępie Antoni Ostrowski ale i członkowie jego najbliższej rodziny. Aktywnym udziałem w annałach historii zapisali się jego synowie: Tomasz Antoni, Krystyn Piotr i Stanisław Władysław, zięć (Piotr Michałowski) oraz młodszy brat, Władysław Tomasz.

 

W chwili wybuchu powstania Antoni przebywał w Lipsku. Gdy doszły do niego wiadomości na temat walk, podjął decyzję o powrocie. Pomimo przeszkód czynionych przez Prusaków, zjawił się w Warszawie w dniu 24 grudnia 1830 roku. 13 stycznia 1831 roku dyktator powstania, gen. Józef Chłopicki powierzył mu stanowisko dowódcy Warszawskiej Gwardii Narodowej oraz nadał mu stopień generała. Formacja, na czele której stanął właściciel Dóbr Ujezdzkich i Tomaszowa, choć w swej organizacji wzorowana na wojsku, pełniła funkcje policyjne, czyli pilnowała porządku. Antoni Ostrowski stal na jej czele do 23 sierpnia 1831 roku.

   

W roku 1819 Antoni staje się senatorem-kasztelanem. Wtrącenie to jest o tyle istotne, iż jako senator aktywnie uczestniczył w obradach Sejmu. Na jego forum przeciwstawiał się wszelkim próbom kapitulacji oraz gorąco orędował za detronizacją cara Mikołaja I z tronu polskiego. Dał temu wyraz podczas głosowania sejmowego z 25 stycznia 1831 roku w tejże sprawie, gdzie poparł wniosek detronizacyjny. Senatorem-wojewodą stał się 28 maja 1831 roku.

 

W końcu września 1831 roku, widząc iż powstanie upada, wraz z synami i zięciem wyjechał z Królestwa  i poprzez Niemcy dotarł w marcu 1832 do Paryża. Jednak swoją stałą siedzibą emigracyjną Antoni uczynił posiadłość Les Maderes (niedaleko Tours, północno-zachodnia Francja). Był jednym z nielicznych senatorów, którzy opuścili ojczyznę, jednak jak się okazało, jego decyzja okazała się słuszna.

   

30 grudnia 1831 roku ogłoszono, iż decyzją cara konfiskuje się cały należący do hr. Ostrowskiego majątek (łącznie z Tomaszowem). Ponadto znalazł się on wśród 264 osób, które władza rosyjska uznała za szczególnie aktywne w postaniu. Wynikiem tego stała się decyzja o skazaniu go zaocznie na karę śmierci przez powieszenie przez specjalny Sąd Kryminalny w Warszawie (o czym wspominałem w swoim poprzednim tekście).

   

A jak samo miasto angażowało się w powstanie? Pierwszy burmistrz miasta Antoni Wroński wraz z miejscowymi władzami włączyli się w akcję pomocową. Produkcja rzemieślnicza przestawiona została całkowicie na potrzeby armii polskiej. Wzrosła również produkcja surówki żelaza potrzebnej dla przemysłu zbrojeniowego.

   

Należy tu również wspomnieć postać pierwszego proboszcza parafii rzymskokatolickiej w naszym mieście, pijara, ks. Wojciecha Klonowskiego. Prócz zarządzania parafią zajmował się również nauczaniem dzieci Antoniego Ostrowskiego. Ksiądz Wojciech w czasie powstania przedstawiany był przez gazety warszawskie jako wzór do naśladowania dla ogółu duchowieństwa polskiego. Po upadku zrywu również próbował udać się na emigrację, jednak zatrzymany został na granicy pruskiej.

Także i zwykli mieszkańcy miasta podjęli trud walki za ojczyznę. W ramach poboru (zarządzonego przez władze Królestwa) jak i ochotniczo do armii trafiło 225 jego mieszkańców, natomiast w formacjach pomocniczych znalazło się 270 osób z Tomaszowa. W sumie daje to prawie 500 osób zaangażowanych czynnie w walkę, czyli co dziesiąty mieszkaniec znalazł się pod bronią i walczył za Polskę.

   

Ponadto tomaszowianie pracowali przy pracach zbrojeniowych w miejscowych zakładach metalurgicznych, w stołecznych zakładach zbrojeniowych czy też przy umacnianiu twierdzy w Modlinie.

   

Tak w skrócie przedstawia się wysiłek i udział Antoniego hr. Ostrowskiego i mieszkańców Tomaszowa w powstaniu listopadowym. W części drugiej zaprezentuję losy w czasie Nocy Listopadowej brata hrabiego Ostrowskiego, jego dzieci oraz zięcia.

   

Rodzina Ostrowskich jak widać angażowała się nie tylko lokalnie, w ramach swoich dóbr, ale i w skali makro, czyli całego kraju. Warto o tym pamiętać przechadzając się obok ich rodzinnego gniazda (budynku dzisiejszego Muzeum) czy też po ulicach, których nazwy przypominają nam o nich.

Reklama

Podziel się
Oceń

Napisz komentarz

Komentarze

klug 12.03.2017 11:42
Gdyby Ci patrioci poczekali 13 i pół roku to Polska, by wygrała. Tak wyszło jak zawsze: bezsensowna wojna, śmierć, głód, pożoga, dokręcanie śruby, brak Polski. To samo było w czasie II wojny z AK i z żołnierzami wydupczonymi, strategie, akcja kapuśniaczek (czy jakoś tam) rządy zaleszczykowo-parysko-londyńs kie. Efekt - chaos, kapitulacja, zamordowanie przez te rządy Warszawy i nieustawiczne skomlenie, przed i po 1989r. Reasumując: Polak-katolik to fanatyk i głupek. Życzę wszystkim uroczego Dnia Słońca.

Reklama
12.03.2017 09:53
A jak te patriotyczne historie mają się do czasów współczesnych? Jak to się ma do carskiej Spały, gdzie na każdym kroku lokalni przedsiębiorcy proponują nam carskie atrakcje, a ludzie chętnie z nich korzystają?

To też 12.03.2017 13:50
niestety historia naszego regionu i przemilczeć jej nie wolno. Mniej mnię osobiście gorszy podkreślanie "carskiej" historii Spały niż stojąca w moich rodzinnych Smardzewicach które niby były ogniskiem działalności anty carskiej kapliczka ufundowana jako wotum dziękczynne za uratowanie rodziny carskiej z katastrofy kolejowej.

maniek 11.03.2017 18:54
Dla mnie dziwne jest to, że osoba najbardziej zasłużona dla miasta - bez niego tego miasta by po prostu nie było - a jego imienia jest taka malutka uliczka na Niebrowie zamiast któraś główna.

Po raz kolejny 12.03.2017 13:46
pytam GDZIE OBIECANY PRZY RAWALORYZACJI PLACU KOŚCIUSZKI POMNIK HRABIEGO??? Czyżby Miejska rada oszołomów zamiast pomnika założyciela miasta chciała nam narzucić pomnik kaczora ??? STAWIAM STANOWCZE VETO

LSPR24 11.03.2017 16:59
M.in. tak dalekie usytuowanie dworca kolejowego od centrum to po powstaniowe represje carskich urzędasków.

Peter 25.03.2013 22:59
Polak dobry,jeden z inicjatorów detronizacji Mikołaja I.Niestety, dowódca kiepski.Nie potrafił powstrzymać samosądów 15 sierpnia w Warszawie.To stało się powodem jego dymisji.Na emigracji złośliwcy zwali go Lafajdą choć jego wzorem był La Fayette,dowódca francuskiej Gwardii Narodowej.

Lekkim cieniem 12.03.2017 13:43
na działalności hrabiego jako dowódcy Gwardii Narodowej kładzie się doprowadzenie wg. wytycznych Krukowieckiego do "rozpędzenia" stronnictwa lelewelczyków i przeprowadzenie akcji przeciwko ludowi warszawskiemu uczestniczącego w tzw. samosądach na pruskich i rosyjskich agentach. Co wydatnie wpłynęło na wygaszanie nastrojów powstańczych i przyspieszyło jego dymisję.

ręce opadają 25.03.2013 12:09
to miasto wytwarzało jeszcze dwa dziesięciolecia wstecz- wszystko co było niezbędne dla miejscowej ludności do życia od zapałek, piwa i wina, wyrobów mleczarskich, rzeżni, fabryki butów, pasków skórzanych i teczek, kapeluszy i czapek, bielizny kurtek i garniturów, dywanów tuchci i krawatów, wełny włóczki i najwyższej jakości materiały, części do maszyn, A szkoły kształciły fachowców znajdujących zatrudnienie w mieście - dzisiaj proszę wyliczać co produkuje to miasto dla swoich mieszkańców...???

tomaszowianka 11.03.2017 18:14
Dzisiaj jesteśmy rezerwuarem najtańszej siły roboczej, zakłady zniszczono i powyburzano a tym co jeszcze jest dane żyć w tym mieście, buduje się markety z tanią żywnością aby ludzie uganiając się za najtańszym pożywieniem za dużo nie mędrkowali. Lawina dziejów równo zwija to miasto, za lat kilkanaście może być już połowa tych mieszkańców co teraz. Zresztą na to już przygotowuje się miasto zwężając m.in. jezdnie i chodniki. Jak na miasteczko 20 tysięczne, będą wystarczające.

CESIA: 25.03.2013 08:28
Wielkie gratulacje dla autora artykułu. Panie wiceprezydencie , może jednak Ci ludzie zasługują na coś więcej niż uliczkę między blokami. Panie Kobalczyk czcij Pan dalej cara łaskawcę - wstyd!. Może kiedyś doczekamy się publikacji na temat niszczenia rodziny Ostrowskich w Tomaszowie po 1945r i obecnie.

Reklama
babcia Kazia 25.03.2013 07:54
dobry pomysł, powinniście prowadzić stały dział ,, Z historii Tomaszowa" zamieszczać artykuły z dziejów społeczno-politycznych a także z historii przemysłu tomaszowskiego, jest tego bardzo dużo - może w młodym pokoleniu pojawi się pasjonata historyk który przejmie tę pasję po panu Cyniaku czy Kobalczyku który teraz zajmuje się Skansenem. Takie artykuły na pewno będą dodawać otuchy zmopsiałym mieszkańcom Tomaszowa.

kiki 25.03.2013 07:05
Nareszcie coś w sensie oczywistym z tzw."naszego podwórka" - gratulacje pomysłu.

Opinie

ReklamaSklep Medyczny Tomaszów Maz.

Podaż nowych mieszkań spada, ale oferta rynkowa rośnie

W czerwcu, podobnie jak w całym drugim kwartale br., spadła sprzedaż nowych mieszkań w większości największych miast - wynika z raportu portalu RynekPierwotny.pl. Zmniejszyła się również aktywność inwestycyjna firm deweloperskich, co jednak nie zatrzymało wzrostu liczby mieszkań w ofercie.Data dodania artykułu: 24.07.2025 11:37
Podaż nowych mieszkań spada, ale oferta rynkowa rośnie

Producent „Lalki”: podziękowałem TVP za ofertę, ale postanowiłem jej nie przyjmować

Podziękowałem TVP za ofertę i po przeanalizowaniu postanowiłem jej nie przyjmować. Motywacja była wyłącznie biznesowa, myślę, że dostarczę do projektu koproducenta lub koproducentów na lepszych warunkach - wyjaśnił producent i scenarzysta nowej filmowej adaptacji „Lalki” Radosław Drabik.Data dodania artykułu: 22.07.2025 21:05
Producent „Lalki”: podziękowałem TVP za ofertę, ale postanowiłem jej nie przyjmować

W Parlamencie Europejskim słychać głosy krytyki wobec nowego budżetu UE

Propozycja Komisji Europejskiej dotycząca nowego budżetu na lata 2028-34 spotkała się z krytyką ze strony przedstawicieli największych frakcji w PE. Europosłowie Siegfried Muresan (EPL) i Carla Tavares (S&D) zarzucili KE marginalizowanie roli Parlamentu oraz próbę osłabienia kluczowych polityk unijnych - spójności i rolnictwa.Data dodania artykułu: 21.07.2025 14:27
W Parlamencie Europejskim słychać głosy krytyki wobec nowego budżetu UE

Łódzkie/ 21 zabytków z dofinansowaniem na renowację

Ponad 20 zabytków z woj. łódzkiego, w tym głównie kościoły i klasztory, ma przejść remonty i konserwacje przy wsparciu środków z programu „Ochrona zabytków” resortu kultury. Na ten cel w regonie rozdysponowano w sumie przeszło 6 mln zł.Data dodania artykułu: 21.07.2025 13:44
Łódzkie/ 21 zabytków z dofinansowaniem na renowację

Gawkowski: rekonstrukcja rządu w środę i czwartek - powstaną dwa duże resorty; jeden odpowiedzialny za gospodarkę, drugi za energetykę

W środę i czwartek nastąpi rekonstrukcja rządu, powstaną dwa nowe duże resorty: jeden odpowiedzialny za gospodarkę, drugi za energetykę - poinformował w poniedziałek wicepremier i minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski. Jeszcze dziś ma się odbyć spotkanie liderów ugrupowań koalicyjnych.Data dodania artykułu: 21.07.2025 13:20
Gawkowski: rekonstrukcja rządu w środę i czwartek - powstaną dwa duże resorty; jeden odpowiedzialny za gospodarkę, drugi za energetykę

Kaczyński o Braunie: uderza w nasze najbardziej elementarne interesy

Negowanie Holokaustu to haniebne kłamstwo historyczne - powiedział w niedzielę w Lublinie prezes Prawa i Sprawiedliwości Jarosław Kaczyński. Jego zdaniem to, co robi Grzegorz Braun jest uderzeniem w nasze najbardziej elementarne interesy, niszczy nasze stosunki ze Stanami Zjednoczonymi.Data dodania artykułu: 20.07.2025 17:22
Kaczyński o Braunie: uderza w nasze najbardziej elementarne interesy

Szefowa MRPiPS: będzie ustawa zakazująca bezpłatnych staży

Rozpoczynamy prace nad ustawą, która wprowadzi zakaz bezpłatnych staży - powiedziała na konferencji prasowej we Wrocławiu ministra rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk. Mają na tym skorzystać młodzi pracownicy - dodała.Data dodania artykułu: 20.07.2025 17:20
Szefowa MRPiPS: będzie ustawa zakazująca bezpłatnych staży

Ekspertka: obozy i kolonie są dla dzieci sprawdzianem z samodzielności

Obozy i kolonie wpływają na rozwój dziecka. To sprawdzian z samodzielności i okazja do nauki pewnych umiejętności w praktyce - powiedziała PAP psycholożka dr Magdalena Śniegulska z Uniwersytetu SWPS. Rodzice muszą być przygotowani na pierwszy, samodzielny wyjazd dziecka - dodała.Data dodania artykułu: 20.07.2025 12:59
Ekspertka: obozy i kolonie są dla dzieci sprawdzianem z samodzielności
Reklama

Polecane

24 lipca Policja obchodzi swoje święto; kim jest statystyczny funkcjonariusz?„Szlak Mazovii” – Galeria Tomaszów ożywia historięNie ma wrażeń bez obrażeń – niepokojący trend w sieciUsługi szpitala się kurczą. Nie będzie chirurgii twarzowo - szczękowejNowe struktury Akademii Piłkarskiej RKS Lechia!Personalia: Mirosław Kukliński w roli prezesa SIMOptymiści są do siebie podobni, pesymiści to indywidualnościEkstraklasa piłkarska - chorwacki pomocnik dołączył do WidzewaKomunikat o przerwach w dostawie prąduTermiczny must-have dla aktywnych – idealny sprzęt na trening, rower, trekkingOddajemy Scenę Młodym w Galerii Tomaszów – pierwsza odsłona za nami!Zapraszamy wszystkie dzieci  na seans filmowy!
Reklama
Reklama
Reklama
Radni Koalicji Obywatelskiej mają reprezentować partię, czy mieszkańców?

Radni Koalicji Obywatelskiej mają reprezentować partię, czy mieszkańców?

Według informacji, jaką mogliśmy wyczytać Barbara Klatka zawieszona w prawach członka PO. Powodem było oczywiście jej głosowanie za udzieleniem wotum zaufania oraz absolutorium dla Prezydenta Tomaszowa Mazowieckiego. Przewodnicząca Rady Miejskiej podjęła autonomiczną decyzję, którą nie mogli być zaskoczeni inni członkowie klubu radnych KO, ponieważ byli o tym poinformowani wiele dni wcześniej. Barbara Klatka konkurentka Marcina Witko w wyborach na urząd prezydencki, szeroko uzasadniała swoją decyzję, dotyczącą głosowania. Podkreślała realizowane inwestycje, wykonany prawidłowo budżet, ale przede wszystkim fakt, że samorząd to miejsce, gdzie pracuje się dla... mieszkańców. Krótko mówiąc: liczy się sprawy ważne dla tomaszowian, a legitymacje partyjne należy chować do najgłębszych kieszeni. Przewodnicząca RM wykazała się sporą odwagą, bo skutki było dosyć łatwo przewidzieć.
Kucharski bierze się za pracowników Urzędu i... nie tylko

Kucharski bierze się za pracowników Urzędu i... nie tylko

Radny Piotr Kucharski wciąż generuje nowe pomysły, które mają pomagać w pracy urzędnikom i pracownikom samorządowym. Tym razem postanowił zaproponować poprawę wydajności pracy przez wzmożoną kontrolę jego czasu. Lider zespołu, znanego także, jako "Mordaka Patrol" powołuje się przy tym na... "liczne skargi mieszkańców, dotyczące nieprawidłowości w ewidencjonowaniu czasu pracy w jednostkach organizacyjnych, podległych prezydentowi miasta". No no no
Dzięki kamerom monitoringu udało się zatrzymać kierowcę przewożącego 15 osób!

Dzięki kamerom monitoringu udało się zatrzymać kierowcę przewożącego 15 osób!

Centrum Monitoringu Miejskiego w Tomaszowie Mazowieckim po raz kolejny udowadnia swoją skuteczność. Tym razem operatorzy kamer miejskich zauważyli niepokojącą sytuację na drodze i natychmiast przekazali informację policji. Mundurowi zatrzymali do kontroli drogowej 52-letniego obywatela Ukrainy, który przewoził autem aż 15 osób – czyli o 7 więcej niż dopuszczała homologacja pojazdu. Kierowca stracił prawo jazdy, otrzymał 12 punktów karnych i mandat w wysokości 2 100 zł. To kolejny przykład, jak rozbudowany system monitoringu realnie wpływa na poprawę bezpieczeństwa w mieście.
Mieszkańcy skarżą się na uciążliwy hałas z firmy "Mordaka". Co na to przedsiębiorca?

Mieszkańcy skarżą się na uciążliwy hałas z firmy "Mordaka". Co na to przedsiębiorca?

Mieszkańcy Wąwału od dłuższego czasu skarżą się na uciążliwość działających tam firm. Piszą skargi do różnych instytucji, władz gminy wiejskiej Tomaszów. Nie ukrywają też, że czują się bezsilni, bo nikt na nie właściwie nie reaguje. Urzędy twierdzą, że nie mają odpowiednich narzędzi kontrolnych. Władze gminy pozostają właściwie bierne, a to na nich spoczywa główna odpowiedzialność. Trudno bowiem obwiniać przedsiębiorcę, że prowadzi działalność, zatrudnia ludzi, płaci podatki, zarówno te lokalne, jak i krajowe. Gmina ma w nich także swój udział. Z tym, że ta sama gmina równocześnie zezwala na budowę kolejnych budynków mieszkalnych, przekształca tereny rolne w osiedla mieszkaniowe, Zapomina przy tym, że ludziom, którzy się tu osiedlają powinno się zapewnić właściwą jakość życia. Wyjaśnienia, że każdy kupuje działkę i inwestuje na własne ryzyko są nie do przyjęcia. Dotyczy to zresztą nie tylko uciążliwości związanych z działalnością gospodarczą, ale też dostępności do mediów, dróg itd. Wśród firm na które najbardziej uskarżają się obecnie mieszkańcy, należy betoniarnia pana Mordaki. Jednak ich niepokój budzą także plany budowy kolejnych firm, w tym przetwórstwa mięsnego.
Reklama

Wasze komentarze

Autor komentarza: AjdejanoTreść komentarza: No, pięknie, ku#wa, ładnie. To jest kolejny, lokalny przykład realizacji podstawowej doktryny ryżego donka: gnoić Polskę w każdy, możliwy sposób i na wszystkich frontach. Ma u nas pomocnika, również wroga Polski i Polaków - posła Witczaka. A co na to nasz powiatowy katecheta?! A wielkie jajco!!! Po reakcji każdego przeciwnika, ta społeczna i samorządowa gnida dworska zawsze trzęsie gaciami.Źródło komentarza: Usługi szpitala się kurczą. Nie będzie chirurgii twarzowo - szczękowejAutor komentarza: ZiBiTreść komentarza: Kto pod kim dołki kopie sam w nie wpada. Panowie. Kucharscy do roboty budujcie ekrany. A nie ryjcie pod rodz. Witko..Źródło komentarza: Mieszkańcy skarżą się na uciążliwy hałas z firmy "Mordaka". Co na to przedsiębiorca?Autor komentarza: InżynierTreść komentarza: Wystarczy przeczytać poprzednie artykuły na ten temat, żeby wiedzieć, że prace podzielone są na oddzielne projekty i prowadzone są równolegle.Źródło komentarza: Dariusz Klimczak: Ważna informacja dla Tomaszowa Mazowieckiego!Autor komentarza: RobertTreść komentarza: Twoja faza poszukiwań też jest na początku po co zabierasz głosŹródło komentarza: Protestowali w sprawie polityki emigracyjnejAutor komentarza: PiotrTreść komentarza: Dość że z ciebie pisdeusz to na dodatek impotent intelektualnyŹródło komentarza: Protestowali w sprawie polityki emigracyjnejAutor komentarza: Fc TmTreść komentarza: Tak pan minister dba o Tomaszów że na summer festival do Łodzi Tomaszów jako jedno z nielicznych miast w wojewódzkich nie ma darmowego pociągu na festiwal:)tak właśnie miasto Łódź i pan minister ma wieśniaków z Tomaszowa w d....IE:(Źródło komentarza: Elektryczny wózek całkiem za darmo? To możliwe!
Reklama
Reklama

Napisz do nas

Zachęcamy do kontaktu z nami za pomocą formularza. Możecie dołączyć zdjęcia i inne załączniki. Podajcie swojego maila ułatwi to nam kontakt z Wami
Reklama
Reklama
Reklama