Przejdź do głównych treściPrzejdź do wyszukiwarkiPrzejdź do głównego menu
sobota, 26 lipca 2025 15:07
Reklama
Reklama

Z pożółkłych stron gazet: Chore miasto - Tomaszów Mazowiecki. W jakich warunkach żyje ludność pracująca nad Pilicą

Wydawany w Pułtusku "Express Mazowiecki" 28 grudnia 1935 zamieścił na swoich łamach stosunkowo obszerny artykuł poświęcony w całości naszemu miastu. Obraz Tomaszowa Mazowieckiego w tamtym okresie maluje się w apokaliptycznych barwach.

Autor artykułu stwierdza, że "o tem, że robotniczy Tomaszów Mazowiecki jest chorem miastem" mówi zarówno wygląd jego ludności pracującej, stan bardzo wielu posesyj mieszalnych, jak również statystyka zachorowań i zgonów". Przedwojenny dziennikarz przypomina jednak, że warunki w naszym mieście wcześniej były bardzo dobre. Miasto bowiem wyrosło wśród pięknych i rozległych borów sosnowych "pachnących życiodajną żywicą"  nad trzema rzekami. 

Reklama

Niestety powietrze leśne zatruły wyziewy licznych fabryk, spośród których znaczna część pozbawiona jest urządzeń sanitarnych, a brak kanalizacji w tak uprzemysłowionym mieście jak Tomaszów, grozę stanu zdrowotnego, a właściwie antyzdrowotnego - nieustannie powiększał. Wiatry północno wschodnie i wschodnie przynoszą do miasta zapach siarczku węgla od strony wielkiej wytwórni sztucznego jedwabiu. 

Artykuł porusza problemy zdrowotne mieszańców Tomaszowa. Zwraca uwagę na zachorowalność na choroby nowotworowe oraz gruźlicę. 

Gruźlica jest więc w Tomaszowie chorobą "zaaklimatyzowaną". W ub. roku spośród 513 osób, które opuściły ten nienajlepszy ze światów, na gruźlicę zmarło aż 87 mieszkańców. Zbiera ona żniwo przedewszystkiem wśród wycieńczonych pracą w nieodpowiednich warunkach sanitarnych robotników i wśród głodującej dzieciarni. 

Drugą plagą Tomaszowa jest rak! W ubiegłym roku pozbawił życia aż 59 osób. Stanowi to w ewidencji chorób w Tomaszowie znaczącą pozycję i groźna zjawisko. 

Wśród dzieci zauważono liczne przypadki powiększonej tarczycy. Zwrócono na to uwagę podczas badania dzieci w wieku szkolnym.

Zjawisko to występowało przedewsystkiem u dzieci w szkole w Starzycach, do której uczęszczała   młodzież, mieszkająca wzdłuż rzeki Czarnej. Natomiast u dzieci mieszkających nad Pilicą i Wolbórką (która nawiasem mówiąc jest rzeką ściekową), wystąpiło tylko w 15 przypadkach, co dowodzi, że woda  z rzeki Czarnej posiada specjalne składniki, niebezpieczne dla życia ludzkiego. 

Autor publikacji wskazuje na konieczność zwrócenia na ten fakt bacznej uwagi, ponieważ okolice rzeki Czarnej zamieszkuje aż 4000 osób.  Zwraca też uwagę na konieczność badań jakości wody w rzece oraz budowy miejskich wodociągów. Tomaszów Mazowiecki porównuje do... Abisynii. Dlaczego?

Wodociągów bowiem w tem mieście, położonym nad trzema rzekami, do których spływają  wszystkie nieczystości tego dużego ośrodka przemysłowego - brak. Wodę do picia kupują mieszkańcy nieomal, jak Włosi w Abisynii. 

Prawdą jest, że nawet 40 lat później większość budynków w centrum miasta pozbawionych była nadal kanalizacji i sieci wodociągowej. Wodę pobierano ze zlokalizowanych na podwórkach studni. Tam też mieściły się wspólne toalety. Przed wojną woda rozwożona była w beczkach, takich jak ta, którą obecnie można oglądać w Skansenie Rzeki Pilicy. Ile należało zapłacić za wiadro wody? Według autora kosztowało ono 10 groszy. 

Beczkowozy jeżdżą po ulicach rozchlapując cenny dla Tomaszowa płyn i obwieszczają swoje przybycie dzwonieniem. 

Artykuł opowiada też o walce miejskiego lekarza z właścicielami beczkowozów, który staczał "homeryckie boje" aby beczkowozy były malowane orz regularnie czyszczone. 

Woda brana jest z tzw. Niebieskich Źródeł, położonych za rzeką Pilicą na drodze do Smardzewic. Do niedawna brano wodę z powierzchni źródeł razem z rzęsą, ostatnio założono wreszcie pompę i woda jest już czysta i możliwa do picia. 

Ciekawe informacje dotyczą Towarzystwa Przeciwgruźliczego, którym kierował lekarz miejski dr. Szyszkowski. Dziennikarz zwraca też uwagę na dużą aktywność społeczną mieszkańców miasta. 

 Za sprawą tego Towarzystwa powstała w tym roku w pobliżu Tomaszowa pięknie urządzona kolonja - prawdziwy raj dziecięcy, która otrzymała piękną nazwę Zułówka. 

Nazwa ta, przypominająca gniazdo rodzinne Wielkiego Marszałka jest jednocześnie symbolem szczerej troski o zdrowie młodego pokolenia. 

Zułówek położony wśród sosnowego boru na wzgórzu nad Wolbórką składa się z obszernego nowocześnie urządzonego drewnianego pawilonu, w którym już w tym roku po raz pierwszy w dziejach Tomaszowa korzystało z dobrodziejstw zdrowego powietrza, smacznego odżywiania i całej opieki czterysta dzieci tomaszowskiej biedoty!

W Tomaszowie w okresie międzywojennym działała też  Stacja Opieki nad Matka i Dzieckiem. Co na jej temat czytamy w artykule?

Walkę gruźlicy i alkoholizmowi wypowiedziała również Stacja Opieki nad Matka i Dzieckiem, której akcja o tyle jest jeszcze utrudniona, że w Tomaszowie handel mlekiem jest jeszcze w stanie najzupełniej "dzikim". Nie ma tu ani jednaj zlewni mleka, a wszelkie próby założenia spółdzielni mleczarskiej kończyły się niesławnie skandalami i wyzyskiem okolicznych chłopów.

 Ciekawy fragment opisuje starania Zarządu Miasta mające na celu utworzenie wielkiego parku, jako rezerwatu zdrowia w okolicach Niebieskich Źródeł

Reklama

Podziel się
Oceń

Napisz komentarz

Komentarze

Zdzich 16.05.2022 13:00
Zakłady zatruwały Tomaszów dlatego je słusznie pokasowano a następnie porozbierano pustostany. Obecnie widać że kolejna fabryka zaczyna być burzona mam na myśli budynek po Drukarni na Farbiarskiej.

Reklama
T. J. 15.05.2022 10:21
Czy Zulówka to był ten ośrodek uzdrowiskowy dla dzieci, w lesie pomiędzy Tomaszowem a Zawadą?

stary tomaszowiak 16.05.2022 14:18
Dr med. Witold Szyszkowski związany był z Tomaszowem Mazowieckim w latach 1930-1939. Mieszkał przy ul. Pałacowej 7 (w połowie lat 30. ulica otrzymała nazwę Polskiej Organizacji Wojskowej). Był lekarzem miejskim, ordynatorem oddziału wewnętrznego i zakaźnego w Szpitalu Miejskim przy ul. św. Antoniego 47, prezesem Oddziału PCK (1931-1936) i lekarzem naczelnym Ubezpieczalni Społecznej (1937-1938). Stał również na czele tomaszowskiego Towarzystwa Przeciwgruźliczego. W 1935 r. staraniem działaczy Towarzystwa zbudowano ośrodek kolonijny zlokalizowany na należącym do miasta dziewiczym terenie leśnym przy wyjeździe z Tomaszowa koło wsi Zawada. Na wniosek dr. Witolda Szyszkowskiego już w trakcie budowy nadano jej nazwę „Zułówek” dla upamiętnienia zmarłego w maju tegoż roku Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego. Była ona zdrobnieniem nazwy Zułowa na Wileńszczyźnie, miejsca jego urodzin. Sam doktor ofiarował na budowę kolonii sto złotych z własnej kieszeni (ok. 1000 zł w dzisiejszej walucie). Niewątpliwie, jego niespożyta energia sprawiła, że do idei budowy tej kolonii włączył się szeroki ogół tomaszowian. Do wybuchu wojny przez „Zułówek” przewinęło się kilka tysięcy dzieci z biedniejszych rodzin tomaszowskich, a po wojnie funkcjonowały tutaj kolonie letnie prowadzone przez łódzkie zakłady pracy. Dziś po „Zułówku” nie ma śladu.

Opinie

Reklama

Na SOR-ach w wakacje więcej pacjentów pijanych i pod wpływem narkotyków

Do szpitalnych oddziałów ratunkowych w wakacje często trafiają pacjenci pod wpływem alkoholu i środków odurzających. Może to wpływać na komfort innych hospitalizowanych, ale też na pracę personelu. W Wejherowie pijany pacjent skakał po szpitalnym łóżku i zdemolował część podwieszanego sufitu.Data dodania artykułu: 26.07.2025 09:05Liczba komentarzy artykułu: 1
Na SOR-ach w wakacje więcej pacjentów pijanych i pod wpływem narkotyków

Podaż nowych mieszkań spada, ale oferta rynkowa rośnie

W czerwcu, podobnie jak w całym drugim kwartale br., spadła sprzedaż nowych mieszkań w większości największych miast - wynika z raportu portalu RynekPierwotny.pl. Zmniejszyła się również aktywność inwestycyjna firm deweloperskich, co jednak nie zatrzymało wzrostu liczby mieszkań w ofercie.Data dodania artykułu: 24.07.2025 11:37
Podaż nowych mieszkań spada, ale oferta rynkowa rośnie

Producent „Lalki”: podziękowałem TVP za ofertę, ale postanowiłem jej nie przyjmować

Podziękowałem TVP za ofertę i po przeanalizowaniu postanowiłem jej nie przyjmować. Motywacja była wyłącznie biznesowa, myślę, że dostarczę do projektu koproducenta lub koproducentów na lepszych warunkach - wyjaśnił producent i scenarzysta nowej filmowej adaptacji „Lalki” Radosław Drabik.Data dodania artykułu: 22.07.2025 21:05
Producent „Lalki”: podziękowałem TVP za ofertę, ale postanowiłem jej nie przyjmować

W Parlamencie Europejskim słychać głosy krytyki wobec nowego budżetu UE

Propozycja Komisji Europejskiej dotycząca nowego budżetu na lata 2028-34 spotkała się z krytyką ze strony przedstawicieli największych frakcji w PE. Europosłowie Siegfried Muresan (EPL) i Carla Tavares (S&D) zarzucili KE marginalizowanie roli Parlamentu oraz próbę osłabienia kluczowych polityk unijnych - spójności i rolnictwa.Data dodania artykułu: 21.07.2025 14:27
W Parlamencie Europejskim słychać głosy krytyki wobec nowego budżetu UE

Łódzkie/ 21 zabytków z dofinansowaniem na renowację

Ponad 20 zabytków z woj. łódzkiego, w tym głównie kościoły i klasztory, ma przejść remonty i konserwacje przy wsparciu środków z programu „Ochrona zabytków” resortu kultury. Na ten cel w regonie rozdysponowano w sumie przeszło 6 mln zł.Data dodania artykułu: 21.07.2025 13:44
Łódzkie/ 21 zabytków z dofinansowaniem na renowację

Gawkowski: rekonstrukcja rządu w środę i czwartek - powstaną dwa duże resorty; jeden odpowiedzialny za gospodarkę, drugi za energetykę

W środę i czwartek nastąpi rekonstrukcja rządu, powstaną dwa nowe duże resorty: jeden odpowiedzialny za gospodarkę, drugi za energetykę - poinformował w poniedziałek wicepremier i minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski. Jeszcze dziś ma się odbyć spotkanie liderów ugrupowań koalicyjnych.Data dodania artykułu: 21.07.2025 13:20
Gawkowski: rekonstrukcja rządu w środę i czwartek - powstaną dwa duże resorty; jeden odpowiedzialny za gospodarkę, drugi za energetykę

Kaczyński o Braunie: uderza w nasze najbardziej elementarne interesy

Negowanie Holokaustu to haniebne kłamstwo historyczne - powiedział w niedzielę w Lublinie prezes Prawa i Sprawiedliwości Jarosław Kaczyński. Jego zdaniem to, co robi Grzegorz Braun jest uderzeniem w nasze najbardziej elementarne interesy, niszczy nasze stosunki ze Stanami Zjednoczonymi.Data dodania artykułu: 20.07.2025 17:22
Kaczyński o Braunie: uderza w nasze najbardziej elementarne interesy

Szefowa MRPiPS: będzie ustawa zakazująca bezpłatnych staży

Rozpoczynamy prace nad ustawą, która wprowadzi zakaz bezpłatnych staży - powiedziała na konferencji prasowej we Wrocławiu ministra rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk. Mają na tym skorzystać młodzi pracownicy - dodała.Data dodania artykułu: 20.07.2025 17:20
Szefowa MRPiPS: będzie ustawa zakazująca bezpłatnych staży
ReklamaSklep Medyczny Tomaszów Maz.

Polecane

Parada Oszustów. Jak się w Tomaszowie "kiwa" nie tylko wyborców

Parada Oszustów. Jak się w Tomaszowie "kiwa" nie tylko wyborców

Chyba jestem jedyną osobą w naszym mieście, która potrafi bez ogródek pokazywać kulisty lokalnej polityki. Przyjaciół mi to nie przysparza, a fakty które opisuję często demaskują ludzi, którzy na co dzień starają się budować swój własny obraz na bazie kłamstw. Tytuł felietonu zaczerpnąłem z serialu, jaki powstał w czasach słusznie minionych, którego opowiadającym historię słynnych oszustw narratorem, był Piotr Fronczewski, Tym razem jednak nie będzie o eleganckich i luksusowych limuzynach, kosztownej biżuterii, czy partiach szachów, rozgrywanych za pomocą listów poleconych. Chociaż z szachami może i ta historia mieć co nieco wspólnego. Z tym, że większość występujących na szachownicy figur, to niestety warte zbicia pionki.Data dodania artykułu: Dzisiaj, 11:24
Podpisano umowę na budowę Branżowego Centrum Umiejętności

Podpisano umowę na budowę Branżowego Centrum Umiejętności

W czwartek, 24 lipca 2025 roku, w sali konferencyjnej Starostwa Powiatowego w Tomaszowie Mazowieckim, podpisano umowę na budowę Branżowego Centrum Umiejętności (BCU) przy Zespole Szkół Ponadpodstawowych nr 3 im. Jana Pawła II, czyli popularnej samochodówce. Całkowita wartość inwestycji to 23 886 600 złotych, z czego 9 111 197 zł pochodzi z dofinansowania w ramach Krajowego Planu Odbudowy. W wyniku przeprowadzonego przetargu wykonawcą prac została firma LK Inwest z Wrocławia. Pomimo krótkiego terminu realizacji – do końca 2025 roku – prezes firmy, Krzysztof Łuksza, zapewnił, że inwestycja zostanie ukończona w terminie. Powstanie Branżowego Centrum Umiejętności to jedno z najważniejszych przedsięwzięć oświatowych w naszym regionie.Data dodania artykułu: Wczoraj, 17:48
Parada Oszustów. Jak się w Tomaszowie "kiwa" nie tylko wyborców„Utrata równowagi”  w ramach cyklu Kultura DostępnaPrzystań, rzeka, saksofon i.., Dave Bo...Szukają lekarzy... na gwałtTeatr na Zamku zaprasza w najbliższa niedzielęPodpisano umowę na budowę Branżowego Centrum UmiejętnościKorekta rozkładu MZK, trasy objazdowe autobusów w związku z zamknięciem mostu na rzece PilicyZapraszamy na uroczystość 81. Rocznicy Wybuchu Powstania WarszawskiegoRafał Pacześ - ProkuraTOUR'a  w Helios na Scenie24 lipca Policja obchodzi swoje święto; kim jest statystyczny funkcjonariusz?„Szlak Mazovii” – Galeria Tomaszów ożywia historięNie ma wrażeń bez obrażeń – niepokojący trend w sieci
Reklama
Reklama
Reklama
Mieszkańcy skarżą się na uciążliwy hałas z firmy "Mordaka". Co na to przedsiębiorca?

Mieszkańcy skarżą się na uciążliwy hałas z firmy "Mordaka". Co na to przedsiębiorca?

Mieszkańcy Wąwału od dłuższego czasu skarżą się na uciążliwość działających tam firm. Piszą skargi do różnych instytucji, władz gminy wiejskiej Tomaszów. Nie ukrywają też, że czują się bezsilni, bo nikt na nie właściwie nie reaguje. Urzędy twierdzą, że nie mają odpowiednich narzędzi kontrolnych. Władze gminy pozostają właściwie bierne, a to na nich spoczywa główna odpowiedzialność. Trudno bowiem obwiniać przedsiębiorcę, że prowadzi działalność, zatrudnia ludzi, płaci podatki, zarówno te lokalne, jak i krajowe. Gmina ma w nich także swój udział. Z tym, że ta sama gmina równocześnie zezwala na budowę kolejnych budynków mieszkalnych, przekształca tereny rolne w osiedla mieszkaniowe, Zapomina przy tym, że ludziom, którzy się tu osiedlają powinno się zapewnić właściwą jakość życia. Wyjaśnienia, że każdy kupuje działkę i inwestuje na własne ryzyko są nie do przyjęcia. Dotyczy to zresztą nie tylko uciążliwości związanych z działalnością gospodarczą, ale też dostępności do mediów, dróg itd. Wśród firm na które najbardziej uskarżają się obecnie mieszkańcy, należy betoniarnia pana Mordaki. Jednak ich niepokój budzą także plany budowy kolejnych firm, w tym przetwórstwa mięsnego.
Zapraszamy do Kina Konesera: Prosta historia

Zapraszamy do Kina Konesera: Prosta historia

Filmy prezentowane w ramach Kina Konesera to najczęściej niszowe dzieła z niebanalną fabułą i inteligentnym humorem. Wyświetlane historie mają na celu nie tylko uprzyjemnić widzowi spędzony czas w naszym kinie, ale również wzbogacić go o nowe wartości, przeżycia i walory wizualne! Filmy Kina Konesera to często dzieła uhonorowane licznymi nagrodami na festiwalach filmowych.
Reklama

Wasze komentarze

Autor komentarza: Zwykły pacjentTreść komentarza: Koniecznie otworzyć Izbę Wytrzeźwień i centralny rejestr takich osób -takich pacjentów należy izolować od normalnych ludzi bo za chwilę nie będzie miał kto nas leczyć .Źródło komentarza: Na SOR-ach w wakacje więcej pacjentów pijanych i pod wpływem narkotykówAutor komentarza: o'kej toTreść komentarza: "Przykre, że w tomaszowskim samorządzie są tacy radni, którzy czerpią radość z rujnowania innych. Włażą z buciorami w prywatne życie, szukają haków, wymyślają kłamstwa, szerzą pomówienia" Zupełnie jakby autor o sobie...Źródło komentarza: Mieszkańcy skarżą się na uciążliwy hałas z firmy "Mordaka". Co na to przedsiębiorca?Autor komentarza: AjdejanoTreść komentarza: Masz rację. Pisiory, rządzące obecnie szpitalem, są tacy sami denni, jak ten Twój ulubiony ryży donek, rządzący całą Polską. Ten ryżowaty tylko dlatego rządzi Polską, aby na polecenie jego ukochanych potomków hitlera, ten nasz kraj maksymalnie maksymalnie zniszczyć. W tej polityce niszczenia Polski jest również zabieranie kasy dla całej służby zdrowia, w tym i dla szpitala w Tomaszowie. I żeby tym szpitalem zarządzał ekonomiczny geniusz, z niemieckim donkiem i tak przegra, jak jemu zabiorą kasę. Pozdrowienia od starego czekisty.Źródło komentarza: Usługi szpitala się kurczą. Nie będzie chirurgii twarzowo - szczękowejAutor komentarza: PasażerTreść komentarza: Dlaczego 40tka nie jedzie objazdem przez ul. Mazowiecka? Większość przystanków byłoby zachowanych, a tak ludzie nie zdążą do szkoły i pracy.Źródło komentarza: Korekta rozkładu MZK, trasy objazdowe autobusów w związku z zamknięciem mostu na rzece PilicyAutor komentarza: TMTreść komentarza: Tylko ryżu daje kasę albo nie daje;(Źródło komentarza: Usługi szpitala się kurczą. Nie będzie chirurgii twarzowo - szczękowejAutor komentarza: CzlowiekTreść komentarza: Tak się składa że obecny prezes i dyrektorzy TCZ to kolesie Twojego idola Antoniego a nie Donalda. TO ON ICH TU WSADZIŁ mimo że nie nadają się nawet do pasania gesi. Piszesz bzdury jak zwykle.Źródło komentarza: Usługi szpitala się kurczą. Nie będzie chirurgii twarzowo - szczękowej
Reklama
Reklama

Napisz do nas

Zachęcamy do kontaktu z nami za pomocą formularza. Możecie dołączyć zdjęcia i inne załączniki. Podajcie swojego maila ułatwi to nam kontakt z Wami
Reklama
Reklama
Reklama