Zgoda oznacza zarówno zezwolenie na coś, jak i stan pozbawiony konfliktów, pojednanie lub odpowiedź potwierdzającą. Słowo to oznacza aprobatę i akceptację, a zatem już z jego istoty wynika wiedza o okolicznościach, na które zgoda zostaje udzielona. Zgodę pacjenta należy łączyć z jego autonomią. Autonomia pacjenta to prawo do samodzielnego decydowania w swoich prawach, a jej kluczowym elementem jest zdolność do wyrażenia pozwolenia na naruszenie osobistej nietykalności i integralności. Innymi słowy jest to prawo pacjenta do samostanowienia. Poszanowanie autonomii pacjenta przeciwstawia się medycznemu paternalizmowi, który oznacza ograniczenie woli jednostki, podyktowane działaniem dla jej dobra.
Ważne, aby zgoda miała charakter „zgody poinformowanej” i „zgody świadomej”. Chodzi bowiem o zgodę pacjenta należycie poinformowanego. Powinna być ona swobodnie wyrażonym aktem woli pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego, podjętym na podstawie przystępnie udzielonej, rzetelnej informacji co do wszelkich stadiów postępowania medycznego. Pacjent powinien zdawać sobie sprawę z tego, że właśnie wyraża zgodę i rozumieć na co się godzi. Z tego powodu lekarz zobowiązany jest wyjaśnić choremu nie tylko cel i rodzaj zabiegu, ale także zwykłe jego następstwa. Nie ma natomiast obowiązku zapoznawać go z następstwami nieobjętymi standardowym ryzykiem. Zgoda stanowi zasadniczo kluczową podstawę legalizacji działania wobec pacjenta.
Wyrażenie zgody powoduje, że pacjent akceptuje ryzyko zabiegu oraz działania medyczne podejmowane przez lekarza z należytą starannością. Ważne, aby zgoda została wyrażona przed udzieleniem świadczenia. Zgoda następcza nie wywołuje bowiem samoistnie legalizacji czynności medycznych.
Jakie wymagania powinna spełnić zgoda? Otóż analizując przepisy prawa i orzecznictwo należy stwierdzić, że powinna być udzielona przez osobę uprawnioną, w wymaganej przez prawo formie i w odpowiednim czasie, a sam pacjent musi być poinformowany o celach i skutkach zabiegu w sposób dla niego zrozumiały. Zasadniczo prawo do wyrażenia zgody przysługuje pacjentowi, który ukończył lat 16 oraz przedstawicielowi ustawowemu, gdy pacjent jest małoletni, niezdolny do wyrażenia zgody lub całkowicie ubezwłasnowolniony. W wyjątkowych przypadkach zgodę wyrazić może sąd opiekuńczy lub opiekun faktyczny.
Zgoda może zostać wyrażona ustnie lub nawet poprzez takie zachowanie, które w sposób niebudzący wątpliwości wskazuje na wolę poddania się proponowanym przez lekarza czynnościom medycznym, np. przytaknięcie głową - per facta concludentia.
Brak zgody poprzedzonej informacją zasadniczo znosi legalność przeprowadzanej czynności leczniczej. Wyjątkiem jest sytuacja, w której nie tyle nie ma zgody pacjenta, ile zgody tej nie można uzyskać, ponieważ pacjent nie jest zdolny do przyjęcia informacji i wyrażenia swej woli. Ponadto nie może być zanany uprzedni sprzeciw pacjenta, a jego stan zdrowia musi wymagać od lekarza podjęcia natychmiastowego działania. W razie wątpliwości należy przyjąć, że wolą pacjenta jest ratowanie życia.
Prawo medyczne zna wiele przypadków, gdy lekarz może wykonać świadczenie zdrowotne bez zgody pacjenta, a nawet pomimo wyrażonego sprzeciwu. Zazwyczaj mają one miejsce, gdy szczególnej ochrony wymaga interes osób trzecich lub interes publiczny.
Napisz komentarz
Komentarze