Przejdź do głównych treściPrzejdź do wyszukiwarkiPrzejdź do głównego menu
sobota, 26 lipca 2025 08:40
Reklama Sklep Medyczny Tomaszów Maz.
Reklama

Tomaszowianki w Ravensbrück (w 76. rocznicę wyzwolenia niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego dla kobiet)

30 kwietnia 1945 r. Armia Czerwona wyzwoliła niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny Ravensbrück, znajdujący się w pobliżu Fürstenberg na północy Brandenburgii (przy granicy z Meklemburgią - stąd często można spotkać informacje, że znajdował się w tym kraju związkowym Niemiec). Przybywały w nim także mieszkanki Tomaszowa Mazowieckiego 

W kwietniu 1945 r., w wyniku pertraktacji prowadzonych przez Międzynarodowy oraz Szwedzki i Duński Czerwony Krzyż (za pośrednictwem hrabiego Folke Bernadotte’a), wywieziono do Szwecji około 7,5 tysiąca więźniarek, wśród nich wiele Polek. Tam, w neutralnym, a więc niezniszczonym wojną kraju, ofiary nieludzkich prześladowań wracały do zdrowia przed powrotem do Ojczyzny.

Reklama

30 marca 2011 r. Senat Rzeczypospolitej Polskiej przyjął uchwałę w sprawie ustanowienia kwietnia miesiącem pamięci o ofiarach niemieckiego, nazistowskiego obozu koncentracyjnego Ravensbrück (KL Ravensbrück).

Wśród więzionych w Ravensbrück Polek były także mieszkanki Tomaszowa Mazowieckiego i okolic. Nazwiska tomaszowianek spotykamy na listach transportowych opublikowanych w monografii Wandy Kiedrzyńskiej Ravensbrück. Kobiecy obóz koncentracyjny (wyd. II poprawione i uzupełnione, Warszawa 1965), choć zdarzają się błędy w zapisie nazwisk lub imion. W zbiorach historycznych naszego Muzeum zachowały się pamiątki związane z tragicznymi przeżyciami tomaszowianek, które przeżyły obóz (Irena i Janina Krygierówny, Irena Pogorzelska, Kazimiera Soyta, Alodia Kapruziak, Kazimiera Skwarkówna).

Pierwsze tomaszowianki trafiły do obozu transportem z Kielc, Radomia, Piotrkowa Trybunalskiego, Częstochowy i Tomaszowa Mazowieckiego 23 sierpnia 1940 r. Niestety, lista transportowa z tego okresu obejmuje kobiety z całego dystryktu radomskiego bez podziału na miejscowości. Poniższe zestawienie zapewne więc nie jest kompletne.

Janina Krygier (ur. 10.11.1903 w Tomaszowie Mazowieckim), córka Leona i Walerii, nauczycielka. W latach 1932-1939 była nauczycielką w tomaszowskiej szkole powszechnej. W latach 1923-1936 była komendantką Hufca ZHP w Tomaszowie Mazowieckim. Do 1939 r. prowadziła 12 obozów Komendy Chorągwi Łódzkiej i Głównej Kwatery ZHP w Warszawie. Była oboźną Chorągwi Łódzkiej na Zlocie w Spale w 1935 r. 9.12.1939 wstąpiła do Związku Walki Zbrojnej (ps. „Woynowska”). Aresztowana 13.12.1940 za działalność konspiracyjną, przebywała w więzieniu w Tomaszowie Mazowieckim, a po tygodniu została wywieziona do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück (nr obozowy 4420). W drużynie „Mury” prowadziła zastęp „Cegieł”, uczyła małoletnie dziewczęta w zakresie szkoły powszechnej. Do kraju powróciła 13.05.1945 i natychmiast przystąpiła do pracy w zawodzie nauczycielskim. Od 1972 r. na emeryturze. Odznaczona m. in.: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Zwycięstwa i Wolności, Krzyżem Oświęcimskim, Krzyżem za Zasługi dla ZHP, Odznaką Grunwaldzką, Złotą Odznaką ZNP. Zmarła 7.05.1989 w Kolnie.

Muzeum posiada pamiątki obozowe Janiny Krygier: miskę i kubek, dokumenty, a także sporządzoną po latach relację dotyczącą prowadzonej przez nią pracy kulturalno-oświatowej w obozie. [il. 1-19]

Irena Krygier (ur. 10.11.1903 w Tomaszowie Mazowieckim), córka Leona i Walerii, nauczycielka. Przed wojną pracowała w Szkole Powszechnej nr 10. Aresztowana i wraz z siostrą Janiną uwięziona w Ravensbrück (nr obozowy 4419). Organizowała kursy dokształcające, uczyła młode więźniarki języka polskiego i matematyki. Po powrocie do kraju ponownie w zawodzie nauczycielskim, pracowała w Szkole Powszechnej nr 5, Publicznej Średniej Szkole Zawodowej (przez pewien czas była wicedyrektorką), Szkole Rzemiosł Budowlanych i Zasadniczej Szkole Chemicznej. W 1950 r. wyszła za Stefana Kiełbasińskiego (zm. 1966) i przyjęła jego nazwisko. Pomimo złego stanu zdrowia (znaczny ubytek słuchu spowodowany warunkami obozowymi) przez wiele lat nie chciała zrezygnować  z pracy; w 1968 r. przeszła na emeryturę pracując na pół etatu, zaś dopiero w 1972 r. całkowicie zaprzestała pracy nauczycielskiej. Odznaczona m. in.: Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Zwycięstwa i Wolności, Krzyżem Oświęcimskim. Zmarła 11.10. 1995.

Muzeum posiada pamiątki Ireny Krygier [il. 20-26]: listy, naszywki obozowe, a także nadany jej w 1988 r. Krzyż Oświęcimski.

Irena Pogorzelska (ur. 5.04.1909 w Koninie), córka Stanisława i Józefy [il. 27]. Przed wojną była nauczycielką rysunków w gimnazjum. Na początku wojny pracowała w Polskim Czerwonym Krzyżu. Dostarczała paczki aresztowanym. 13.08.1940 aresztowana przez gestapo w Tomaszowie Mazowieckim. Trafiła do obozu transportem z 23 sierpnia 1940 r. (numer obozowy 4428). W obozie pracowała w kuchni, starała się pomagać potrzebującym, była uczynna i koleżeńska. Wiosną 1945 r. trafiła do Szwecji. 4.10.1945 wystąpiła jako jedna z artystek na „Wieczorze Polskim” w sztokholmskiej sali koncertowej. Kilka tygodni później  wróciła do Polski. Po wojnie wyszła za mąż i przyjęła nazwisko Lesiak. Odznaczona Medalem Zwycięstwa i Wolności i Krzyżem Oświęcimskim. Zmarła 14.04.1984.

Wśród znajdujących się w Muzeum pamiątek Ireny Pogorzelskiej [il. 28-61] są listy kierowanych do niej przez matkę Józefę - zgodnie z wymogami obozu pisane są w języku niemieckim, noszą ślady ingerencji cenzury obozowej (wycięte fragmenty). Pochodzą z lat 1941-1944. Można je śmiało nazwać unikatowymi, gdyż gromadzenie korespondencji przez więźniarki było zakazane. Tym więcej trudności sprawiało ukrycie listów przez kilka lat uwięzienia. W naszych zbiorach są także naszywki obozowe, modlitewnik, program „Wieczoru Polskiego” i kartki pocztowe, które otrzymywała w Szwecji w 1945 r. Na jednej z nich, pisanej w języku francuskim, znajoma z Tomaszowa pytała o los swej siostry – Anny Jaworek.


Reklama

Podziel się
Oceń

Napisz komentarz

Komentarze

Dlaczego pod zdjęciami 02.05.2021 12:08
nie ma imienia i nazwiska osoby sfotografowanej?

Reklama
Wejdź na stronę 23.05.2022 20:16
https://www.muzeumtomaszow.pl/aktualnosci/tomaszowianki-w-ravensbruck-w-76-rocznice-wyzwolenia-niemieckiego-nazistowskiego-obozu-koncentracyjnego-dla-kobiet i kliknij na zdjęcie osoby, wtedy pojawi się imię i nazwisko sfotografowanej osoby.

Opinie

ReklamaSklep Medyczny Tomaszów Maz.

Podaż nowych mieszkań spada, ale oferta rynkowa rośnie

W czerwcu, podobnie jak w całym drugim kwartale br., spadła sprzedaż nowych mieszkań w większości największych miast - wynika z raportu portalu RynekPierwotny.pl. Zmniejszyła się również aktywność inwestycyjna firm deweloperskich, co jednak nie zatrzymało wzrostu liczby mieszkań w ofercie.Data dodania artykułu: 24.07.2025 11:37
Podaż nowych mieszkań spada, ale oferta rynkowa rośnie

Producent „Lalki”: podziękowałem TVP za ofertę, ale postanowiłem jej nie przyjmować

Podziękowałem TVP za ofertę i po przeanalizowaniu postanowiłem jej nie przyjmować. Motywacja była wyłącznie biznesowa, myślę, że dostarczę do projektu koproducenta lub koproducentów na lepszych warunkach - wyjaśnił producent i scenarzysta nowej filmowej adaptacji „Lalki” Radosław Drabik.Data dodania artykułu: 22.07.2025 21:05
Producent „Lalki”: podziękowałem TVP za ofertę, ale postanowiłem jej nie przyjmować

W Parlamencie Europejskim słychać głosy krytyki wobec nowego budżetu UE

Propozycja Komisji Europejskiej dotycząca nowego budżetu na lata 2028-34 spotkała się z krytyką ze strony przedstawicieli największych frakcji w PE. Europosłowie Siegfried Muresan (EPL) i Carla Tavares (S&D) zarzucili KE marginalizowanie roli Parlamentu oraz próbę osłabienia kluczowych polityk unijnych - spójności i rolnictwa.Data dodania artykułu: 21.07.2025 14:27
W Parlamencie Europejskim słychać głosy krytyki wobec nowego budżetu UE

Łódzkie/ 21 zabytków z dofinansowaniem na renowację

Ponad 20 zabytków z woj. łódzkiego, w tym głównie kościoły i klasztory, ma przejść remonty i konserwacje przy wsparciu środków z programu „Ochrona zabytków” resortu kultury. Na ten cel w regonie rozdysponowano w sumie przeszło 6 mln zł.Data dodania artykułu: 21.07.2025 13:44
Łódzkie/ 21 zabytków z dofinansowaniem na renowację

Gawkowski: rekonstrukcja rządu w środę i czwartek - powstaną dwa duże resorty; jeden odpowiedzialny za gospodarkę, drugi za energetykę

W środę i czwartek nastąpi rekonstrukcja rządu, powstaną dwa nowe duże resorty: jeden odpowiedzialny za gospodarkę, drugi za energetykę - poinformował w poniedziałek wicepremier i minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski. Jeszcze dziś ma się odbyć spotkanie liderów ugrupowań koalicyjnych.Data dodania artykułu: 21.07.2025 13:20
Gawkowski: rekonstrukcja rządu w środę i czwartek - powstaną dwa duże resorty; jeden odpowiedzialny za gospodarkę, drugi za energetykę

Kaczyński o Braunie: uderza w nasze najbardziej elementarne interesy

Negowanie Holokaustu to haniebne kłamstwo historyczne - powiedział w niedzielę w Lublinie prezes Prawa i Sprawiedliwości Jarosław Kaczyński. Jego zdaniem to, co robi Grzegorz Braun jest uderzeniem w nasze najbardziej elementarne interesy, niszczy nasze stosunki ze Stanami Zjednoczonymi.Data dodania artykułu: 20.07.2025 17:22
Kaczyński o Braunie: uderza w nasze najbardziej elementarne interesy

Szefowa MRPiPS: będzie ustawa zakazująca bezpłatnych staży

Rozpoczynamy prace nad ustawą, która wprowadzi zakaz bezpłatnych staży - powiedziała na konferencji prasowej we Wrocławiu ministra rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk. Mają na tym skorzystać młodzi pracownicy - dodała.Data dodania artykułu: 20.07.2025 17:20
Szefowa MRPiPS: będzie ustawa zakazująca bezpłatnych staży

Ekspertka: obozy i kolonie są dla dzieci sprawdzianem z samodzielności

Obozy i kolonie wpływają na rozwój dziecka. To sprawdzian z samodzielności i okazja do nauki pewnych umiejętności w praktyce - powiedziała PAP psycholożka dr Magdalena Śniegulska z Uniwersytetu SWPS. Rodzice muszą być przygotowani na pierwszy, samodzielny wyjazd dziecka - dodała.Data dodania artykułu: 20.07.2025 12:59
Ekspertka: obozy i kolonie są dla dzieci sprawdzianem z samodzielności
Reklama

Polecane

Podpisano umowę na budowę Branżowego Centrum Umiejętności

Podpisano umowę na budowę Branżowego Centrum Umiejętności

W czwartek, 24 lipca 2025 roku, w sali konferencyjnej Starostwa Powiatowego w Tomaszowie Mazowieckim, podpisano umowę na budowę Branżowego Centrum Umiejętności (BCU) przy Zespole Szkół Ponadpodstawowych nr 3 im. Jana Pawła II, czyli popularnej samochodówce. Całkowita wartość inwestycji to 23 886 600 złotych, z czego 9 111 197 zł pochodzi z dofinansowania w ramach Krajowego Planu Odbudowy. W wyniku przeprowadzonego przetargu wykonawcą prac została firma LK Inwest z Wrocławia. Pomimo krótkiego terminu realizacji – do końca 2025 roku – prezes firmy, Krzysztof Łuksza, zapewnił, że inwestycja zostanie ukończona w terminie. Powstanie Branżowego Centrum Umiejętności to jedno z najważniejszych przedsięwzięć oświatowych w naszym regionie.Data dodania artykułu: Wczoraj, 17:48
Szukają lekarzy... na gwałtTeatr na Zamku zaprasza w najbliższa niedzielęPodpisano umowę na budowę Branżowego Centrum UmiejętnościKorekta rozkładu MZK, trasy objazdowe autobusów w związku z zamknięciem mostu na rzece PilicyZapraszamy na uroczystość 81. Rocznicy Wybuchu Powstania WarszawskiegoRafał Pacześ - ProkuraTOUR'a  w Helios na Scenie24 lipca Policja obchodzi swoje święto; kim jest statystyczny funkcjonariusz?„Szlak Mazovii” – Galeria Tomaszów ożywia historięNie ma wrażeń bez obrażeń – niepokojący trend w sieciUsługi szpitala się kurczą. Nie będzie chirurgii twarzowo - szczękowejNowe struktury Akademii Piłkarskiej RKS Lechia!Personalia: Mirosław Kukliński w roli prezesa SIM
Reklama
Reklama
Reklama
Mieszkańcy skarżą się na uciążliwy hałas z firmy "Mordaka". Co na to przedsiębiorca?

Mieszkańcy skarżą się na uciążliwy hałas z firmy "Mordaka". Co na to przedsiębiorca?

Mieszkańcy Wąwału od dłuższego czasu skarżą się na uciążliwość działających tam firm. Piszą skargi do różnych instytucji, władz gminy wiejskiej Tomaszów. Nie ukrywają też, że czują się bezsilni, bo nikt na nie właściwie nie reaguje. Urzędy twierdzą, że nie mają odpowiednich narzędzi kontrolnych. Władze gminy pozostają właściwie bierne, a to na nich spoczywa główna odpowiedzialność. Trudno bowiem obwiniać przedsiębiorcę, że prowadzi działalność, zatrudnia ludzi, płaci podatki, zarówno te lokalne, jak i krajowe. Gmina ma w nich także swój udział. Z tym, że ta sama gmina równocześnie zezwala na budowę kolejnych budynków mieszkalnych, przekształca tereny rolne w osiedla mieszkaniowe, Zapomina przy tym, że ludziom, którzy się tu osiedlają powinno się zapewnić właściwą jakość życia. Wyjaśnienia, że każdy kupuje działkę i inwestuje na własne ryzyko są nie do przyjęcia. Dotyczy to zresztą nie tylko uciążliwości związanych z działalnością gospodarczą, ale też dostępności do mediów, dróg itd. Wśród firm na które najbardziej uskarżają się obecnie mieszkańcy, należy betoniarnia pana Mordaki. Jednak ich niepokój budzą także plany budowy kolejnych firm, w tym przetwórstwa mięsnego.
Zapraszamy do Kina Konesera: Prosta historia

Zapraszamy do Kina Konesera: Prosta historia

Filmy prezentowane w ramach Kina Konesera to najczęściej niszowe dzieła z niebanalną fabułą i inteligentnym humorem. Wyświetlane historie mają na celu nie tylko uprzyjemnić widzowi spędzony czas w naszym kinie, ale również wzbogacić go o nowe wartości, przeżycia i walory wizualne! Filmy Kina Konesera to często dzieła uhonorowane licznymi nagrodami na festiwalach filmowych.
Reklama

Wasze komentarze

Autor komentarza: o'kej toTreść komentarza: "Przykre, że w tomaszowskim samorządzie są tacy radni, którzy czerpią radość z rujnowania innych. Włażą z buciorami w prywatne życie, szukają haków, wymyślają kłamstwa, szerzą pomówienia" Zupełnie jakby autor o sobie...Źródło komentarza: Mieszkańcy skarżą się na uciążliwy hałas z firmy "Mordaka". Co na to przedsiębiorca?Autor komentarza: AjdejanoTreść komentarza: Masz rację. Pisiory, rządzące obecnie szpitalem, są tacy sami denni, jak ten Twój ulubiony ryży donek, rządzący całą Polską. Ten ryżowaty tylko dlatego rządzi Polską, aby na polecenie jego ukochanych potomków hitlera, ten nasz kraj maksymalnie maksymalnie zniszczyć. W tej polityce niszczenia Polski jest również zabieranie kasy dla całej służby zdrowia, w tym i dla szpitala w Tomaszowie. I żeby tym szpitalem zarządzał ekonomiczny geniusz, z niemieckim donkiem i tak przegra, jak jemu zabiorą kasę. Pozdrowienia od starego czekisty.Źródło komentarza: Usługi szpitala się kurczą. Nie będzie chirurgii twarzowo - szczękowejAutor komentarza: PasażerTreść komentarza: Dlaczego 40tka nie jedzie objazdem przez ul. Mazowiecka? Większość przystanków byłoby zachowanych, a tak ludzie nie zdążą do szkoły i pracy.Źródło komentarza: Korekta rozkładu MZK, trasy objazdowe autobusów w związku z zamknięciem mostu na rzece PilicyAutor komentarza: TMTreść komentarza: Tylko ryżu daje kasę albo nie daje;(Źródło komentarza: Usługi szpitala się kurczą. Nie będzie chirurgii twarzowo - szczękowejAutor komentarza: CzlowiekTreść komentarza: Tak się składa że obecny prezes i dyrektorzy TCZ to kolesie Twojego idola Antoniego a nie Donalda. TO ON ICH TU WSADZIŁ mimo że nie nadają się nawet do pasania gesi. Piszesz bzdury jak zwykle.Źródło komentarza: Usługi szpitala się kurczą. Nie będzie chirurgii twarzowo - szczękowejAutor komentarza: AK-47Treść komentarza: Znaj proporcjum, mocium panie!Źródło komentarza: Protestowali w sprawie polityki emigracyjnej
Reklama
Reklama

Napisz do nas

Zachęcamy do kontaktu z nami za pomocą formularza. Możecie dołączyć zdjęcia i inne załączniki. Podajcie swojego maila ułatwi to nam kontakt z Wami
Reklama
Reklama
Reklama