Młodzi Polacy nie wylewają za kołnierz. Jedynie mniej niż co piąty badany wcale nie pije alkoholu

Jak wynika z badania platformy psychoterapii online ePsycholodzy.pl, zrealizowanego wśród osób w wieku 18-25 lat, aż 80,4% respondentów spożywa alkohol z różną częstotliwością. Z kolei 18,4% z 1019 ankietowanych w ogóle tego nie robi, a 1,4% nie pamięta, czy sięga po tego typu napoje.

– Wiek 18-25 lat to okres intensywnej socjalizacji rówieśniczej, kształtowania tożsamości oraz eksperymentowania z różnymi zachowaniami, w tym z konsumowaniem używek. Spożycie alkoholu zadeklarowane przez 80% respondentów nie stanowi wyniku szczególnie zaskakującego. Jest to zgodne z wcześniejszymi trendami badawczymi, które wskazują, że mamy do czynienia z substancją psychoaktywną najczęściej akceptowaną i stosowaną w tej grupie wiekowej – komentuje dr hab. prof. ucz. Anna Fidelus, prorektor ds. studenckich i kształcenia Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. 

Z kolei Michał Pajdak z platformy ePsycholodzy.pl zaznacza, że osoby w tym wieku mają stosunkowo niską świadomość konsekwencji długofalowych. Z reguły nie odczuwają jeszcze negatywnych skutków zdrowotnych czy społecznych spożywania alkoholu. Ponadto nie mają kontaktu z poważnymi przypadkami uzależnień w swoim najbliższym otoczeniu lub nie traktują ich jako ostrzeżenia. Takie trunki bywają postrzegane jako nieszkodliwy element zabawy – coś oczywistego i normalnego. Ekspert zwraca uwagę na stanowisko WHO i innych organizacji zdrowotnych. Według nich, nie istnieje tzw. bezpieczna dawka alkoholu. Każda jego ilość może być szkodliwa.

– Ponad 18% abstynentów, czyli stosunkowo niski odsetek, może wskazywać na dużą społeczną akceptację dla picia alkoholu, także wśród osób dopiero wchodzących w dorosłość. Z perspektywy profilaktyki zdrowotnej i społecznej to sygnał ostrzegawczy. Nie tyle świadczy on o powszechnym uzależnieniu, co o ryzyku utrwalania się norm sprzyjających regularnemu i niekrytycznemu spożywaniu alkoholu. W tym sensie badanie uwidacznia pewien wymiar problemu społecznego – dodaje dr hab. Anna Fidelus, prof. UKSW. 

Spożywanie alkoholu (z różną częstotliwością) częściej deklarują kobiety niż mężczyźni. Ponadto mówią o tym przede wszystkim osoby z miesięcznym dochodem netto na poziomie 5000-6999 zł, z wykształceniem średnim, a także z miast liczących od 100 tys. do 199 tys. mieszkańców i co najmniej 500 tys. ludności. 

– Młode, pracujące kobiety są konsumentkami alkoholu będącego składową stylu życia. Mają gotowość do otwartego mówienia o tym, że korzystają z takich trunków, przełamują kulturowe stereotypy. Jest to dla nich forma rekreacji, ale niejedyna przydatna do zabawy towarzyskiej i tzw. resetu. Alkohol jest dla nich dostępny, charakteryzuje się dużym społecznym przyzwoleniem. Wydaje się nadal bardzo popularny w tej grupie wiekowej, choć należałoby dopytać, o jakim trunku dokładnie mówią respondentki – wyjaśnia psycholog i psychoterapeutka Beata Morawska-Jóźwiak, prezes Stowarzyszenia Wspierania Rozwoju Dzieci i Młodzieży. 

28% ankietowanych zaznacza, że spożywa alkohol tylko przy konkretnej okazji (np. urodzin lub imienin). Jak przekonuje Beata Morawska-Jóźwiak, mamy tu do czynienia ze stwierdzeniem wieloznacznym i bardzo pojemnym. Do tego imieniny lub urodziny urządzane są zazwyczaj w weekendy, a to jest już inny wariant odpowiedzi. Ekspertka zwraca uwagę na zachowanie osób, które ocierają się o picie ryzykowne. One niechętnie konfrontują się z pytaniami o częstotliwość, która jest precyzyjnie określona. Udzielenie odpowiedzi „tylko przy konkretnej okazji” jest wariantem bezpiecznym, współpracującym z mechanizmami obronnymi.

– Wysoki odsetek ww. odpowiedzi sugeruje, że alkohol pełni przede wszystkim funkcję rytualno-integracyjną. Młode osoby spożywają go głównie w ramach okoliczności społecznych, co może oznaczać, że nie odczuwają silnej potrzeby picia w codziennych sytuacjach. Jednak jednocześnie może to świadczyć o trudności w odmówieniu konsumpcji w sytuacjach towarzyskich, szczególnie w kontekście presji grupowej, chęci przynależności oraz lęku przed odrzuceniem – dodaje prorektor ds. studenckich i kształcenia UKSW. 

Natomiast 23,7% badanych wskazuje, że robi to sporadycznie (np. raz na 2 tygodnie bądź raz w miesiącu), 9,2% – raz w tygodniu, a 6,5% – tylko w weekend. W opinii ekspertów, częstotliwość picia może być zaniżona. Młodzi ludzie nie zawsze chcą lub potrafią szczerze przyznać się do swoich zachowań, zwłaszcza jeśli odbiegają one od społecznie akceptowanych norm. 

– Kluczowe nie jest to, jak często, ale ile i w jakich okolicznościach młode osoby spożywają alkohol. Picie rzadkie, ale intensywne, może być groźniejsze niż regularne, lecz umiarkowane. Edukacja powinna uwzględniać oba aspekty, tj. częstotliwość i ilość. Ważne też, aby uczyć rozpoznawania sygnałów ryzykownego picia, nawet jeśli z pozoru nie jest źle – stwierdza Michał Pajdak. 

Do tego widać, że 4,4% uczestników badania sięga po alkohol 2-3 razy w tygodniu, a 3,4% – 4-5 razy w tygodniu. Z kolei 2,7% badanych zaznacza, że pije każdego dnia, a 2,5% robi to 6 razy w tygodniu. – Deklaracje częstszego spożycia, choć mniej liczne, mogą wskazywać na wykształcenie się ryzykownego wzorca picia. Robienie tego kilka razy w tygodniu, zwłaszcza w sposób systematyczny, zwiększa prawdopodobieństwo rozwoju uzależnienia lub wystąpienia negatywnych konsekwencji zdrowotnych, psychicznych i społecznych – zwraca uwagę dr hab. Anny Fidelus, prof. UKSW. 

Z kolei ekspert z platformy ePsycholodzy.pl stwierdza, że tak częste sięganie po alkohol nie zawsze wskazuje na uzależnienie, ale niewątpliwie może być jego początkiem. Regularne picie – szczególnie bez wyraźnych okazji – może świadczyć o potrzebie łagodzenia napięcia, redukcji stresu lub radzenia sobie z trudnymi emocjami.

– Na pewno alkohol jest obecny w przestrzeni społecznej jako tzw. czasoumilacz. Jego dystrybucja wykorzystuje lubianą muzykę, wartości, symbole i popularne twarze aktorów, a także humor oraz naturę będącą synonimem zdrowego odpoczynku. Osoby w wieku 18-25 lat to łakomy kąsek dla marketingowców – młode, ale już zarabiające. Ich dorosłe nawyki właśnie się krystalizują, co daje perspektywę wieloletniej wierności ulubionemu produktowi – podsumowuje Beata Morawska-Jóźwiak.