Czym jest wstrząs kardiogenny?
W ujęciu klinicznym to zespół objawów wynikający z niskiego rzutu serca spowodowanego ciężką dysfunkcją mięśnia sercowego. Skutkiem jest niedotlenienie tkanek, a następnie ich uszkodzenie.
Prof. Robert Gil: „Gdybym miał to zobrazować, porównałbym serce do silnika, który — z różnych powodów — traci moc. Bez właściwej pracy nie utrzyma krążenia na odpowiednim poziomie”.
Najczęstsze przyczyny
- Ostry, rozległy zawał mięśnia sercowego — martwica osłabia kurczliwość i obniża rzut serca.
- Wady zastawkowe — m.in. ciężka stenoza aortalna czy niedomykalność mitralna.
- Inne: choroby płuc (np. zatorowość płucna), zaawansowana niewydolność serca.
W części źródeł podaje się, że zawał odpowiada nawet za ok. 70% przypadków wstrząsu.
Objawy i przebieg
Manifestacja zależy od dynamiki i rozległości uszkodzenia serca.
- Faza wczesna (przedwstrząsowa): osłabienie, senność, narastająca duszność.
- Wstrząs jawny: znaczny spadek ciśnienia tętniczego, zwykle tachykardia, duszność, bladość i ochłodzenie skóry (centralizacja krążenia), zaburzenia świadomości.
- Nerki: niedokrwienie prowadzi do spadku diurezy (rzadsze oddawanie moczu).
- Biochemia: narastają metabolity beztlenowe, co dodatkowo uszkadza tkanki.
Obrzęki kończyn nie są typowym objawem ostrego wstrząsu (co innego obrzęk płuc).
Dlaczego serce to coś więcej niż „pompa”
Serce współpracuje z autonomicznym układem nerwowym i układem dokrewnym, wydziela aktywne substancje i posiada receptory (baro- i chemoreceptory), które dostosowują jego pracę do potrzeb organizmu. To dlatego zaburzenia jego funkcji mają ogólnoustrojowe konsekwencje.
Śmiertelność i skala problemu
W przypadku wstrząsu związanego z zawałem serca śmiertelność wewnątrzszpitalna w Polsce wynosi średnio ok. 65%. Szacunkowo notuje się 8–10 tys. przypadków rocznie (z uwzględnieniem etiologii niezawałowej). Dane są niepełne ze względu na ograniczenia rejestrów.
Jak poprawić rokowanie pacjentów
- Profilaktyka i opieka kardiologiczna: prewencja pierwotna i wtórna choroby wieńcowej, diagnostyka i leczenie wad zastawek, chorób płuc oraz niewydolności serca.
- Sprawne ścieżki leczenia: szybki transport do ośrodka kardiologii interwencyjnej; w razie nieskutecznego leczenia — kierowanie do ośrodków wyższej referencyjności.
- Zaawansowane terapie: czasowe wspomaganie krążenia może nie wystarczyć; część chorych wymaga stałych pomp wspomagających (LVAD/RVAD) lub przeszczepu serca.
- Zespoły wstrząsowe: rozpoznanie i koordynacja leczenia przez wielodyscyplinarny zespół.
Kto wchodzi w skład zespołu
„Wielka czwórka”: lekarz prowadzący (internista/kardiolog), kardiolog interwencyjny, kardiochirurg i intensywista. Wsparcie: nefrolog, rehabilitant, neurolog, diabetolog, psycholog i — w sytuacjach granicznych — etyk.
Co decyduje o przeżyciu
Czas do rozpoznania i wdrożenia właściwego leczenia. Kluczowe jest różnicowanie: zawał vs zatorowość płucna, ciężkie wady zastawkowe itp. Rodzaj i rozległość uszkodzenia, choroby współistniejące oraz dostęp do terapii determinują rokowanie.
Cytaty eksperckie (wybór)
„Potrzebne są szybkie decyzje i właściwe ścieżki leczenia — to może zadecydować o życiu pacjenta.” — prof. Robert Gil
Ważne
Jeśli pojawia się silny ból w klatce piersiowej, nagła duszność, zlewne poty, nie zwlekaj — dzwoń pod 112/999. Ten materiał ma charakter informacyjny i nie zastępuje porady medycznej.
Napisz komentarz
Komentarze