Gdzie i kiedy strajkowano
ZPW „Tomtex” (d. im. M. Nowotki) – 28 VIII – 5 IX 1980 r.: pierwszy strajk w całym ówczesnym woj. piotrkowskim. Na czele stał Wiktor Dratwa. Oprócz poparcia dla Wybrzeża żądano poprawy zaopatrzenia w żywność, powstrzymania podwyżek i godziwych płac; domagano się rozmów z ministrem przemysłu lekkiego oraz odwołania prezydenta Tomaszowa. Dyrekcja przystała na podwyżkę 650 zł (przy żądaniu 800 zł).
• Na początku września załoga Tomtexu stawiała też ostre zarzuty lokalnym władzom i dyrekcji (m.in. o nadużycia i prywatne korzystanie z mienia publicznego) – to wątek odnotowany w materiałach z epoki.
FD „Weltom” (fabryka dywanów) – 8 IX 1980 r.: 14-godzinny strajk okupacyjny; liderzy Edward Strzępek, Marian Malarz, Eugeniusz Ciesielski. Efekt: podwyżki płac.
PKS Tomaszów – protest związany z fatalnym stanem taboru (braki paliw, części, ogumienia), z obawą o utrzymanie kursów zimą.
ZPO „Pilica” – tu bardzo wcześnie dyskutowano o zakładaniu „S”. 3 XI 1980 r. w „Pilicy” powołano Międzyzakładową Komisję Porozumiewawczą (MKP) dla Tomaszowa: w składzie m.in. Ryszard Jobczyk (Wistom), Józef Strycharczyk (PKS), Włodzimierz Kobacki (telekomunikacja), Stanisław Ptaszyński (Sanepid), Edward Strzępek (Weltom), Włodzimierz Szewczyk (mleczarnia). Zadanie: zbierać postulaty z zakładów i kierować je do władz.
ZPW „Mazovia” i kilkadziesiąt zakładów w mieście – w październiku 1980 r. fala strajków ostrzegawczych (8 X – godzinna akcja w „Mazovii”; 13 X – 24-godzinny strajk w ok. 50 tomaszowskich zakładach).
Najczęstsze postulaty pracownicze w Tomaszowie (1980)
- podwyżki i wyrównania płac,
- poprawa zaopatrzenia (żywność, artykuły pierwszej potrzeby),
- respektowanie praw pracowniczych i wolnych związków,
- lokalnie: rozliczenie nadużyć władz miejskich i dyrekcji (głosy z Tomtexu).
Kto działał (wybrane nazwiska)
- Wiktor Dratwa – lider strajku w Tomtexie (VIII/IX 1980).
- Edward Strzępek, Marian Malarz, Eugeniusz Ciesielski – przywódcy akcji w „Weltomie”.
- Ryszard Jobczyk (Wistom) – współorganizator MKP; znalazł się na liście osób przewidzianych do internowania w 1981 r.
- Gabriel Śliwka (Wistom) – od IX 1980 r. w Komitecie Założycielskim, przew. oddziałowej komisji „S”.
- Tadeusz Cielniak – działacz opozycji z Tomaszowa
Co robiła Służba Bezpieczeństwa
SB od początku prowadziła sprawy operacyjne wobec tomaszowskich struktur „S” i liderów, m.in.:
- SO „Odnowiciele” (kontrola MKZ Ziemi Piotrkowskiej), SOS „Koncepcja”, „Grupa”, „Bractwo”, „Bumerang” – ukierunkowane na rozpracowanie podziemnych struktur (często w oparciu o tajnych współpracowników).
- Stanisław Kurnik (Wistom): po internowaniu (1981/82) miał sprawę karną (wyrok w zawieszeniu), był wielokrotnie wzywany na „rozmowy profilaktyczno-ostrzegawcze”, objęty stałą inwigilacją; przed wyborami 1989 r. przew. KO „S” w Tomaszowie. W materiałach SB figurują też wzmianki o TW ps. „Chirurg”, „Blizna”, „Monika”.
Internowania i szykany
Muzealne opracowania i lokalne relacje wymieniają m.in. Mariana Farmusa, Andrzeja Wójcika, Kazimierza Cicheckiego, Zdzisława Ochockiego, Stanisława Kurnika jako internowanych; wcześniej (VI 1981) na tajnej liście przewidzianych do internowania byli Ryszard Jobczyk (Wistom) i Zbigniew Trachta (Tomtex).
***
Tomaszów Mazowiecki dołączył do fali protestów szybko: kluczowy był strajk w Tomtexie (28 VIII – 5 IX 1980) i krótko potem „Weltom” (8 IX). W październiku akcje objęły dziesiątki zakładów. Postulaty były zarówno ekonomiczne, jak i antykorupcyjne/lokalne. SB odpowiadała ścisłą inwigilacją, presją administracyjno-karną i internowaniami, co potwierdzają źródła IPN i opracowania naukowe.
Napisz komentarz
Komentarze