Nie wiadomo do końca, kto je posadził. Jedni wskazują na hrabiów Ostrowskich, inni wspominają o dawnych leśnikach gospodarujących na tych terenach. Nad tą zagadką pochylili się badacze z koła „Tropiciele Historii”, kierowanego przez Jarosława Cielebona. Choć nie udało się jednoznacznie potwierdzić, że to hrabia Ostrowski sprowadził i kazał posadzić sosny czarne w Ujeździe, historycy mają swoje hipotezy i wciąż szukają kolejnych źródeł.
Wkrótce drzewa zostaną szczegółowo ocenione przez specjalistów z Lasów Państwowych. Eksperci sprawdzą ich stan zdrowotny, parametry przyrodnicze i walory krajobrazowe. Po sporządzeniu ekspertyzy każde odpowiednio zachowane, zdrowe drzewo będzie mogło uzyskać status pomnika przyrody, stając się formalnie częścią chronionego dziedzictwa gminy Ujazd.
Aleja Sosen Czarnych to nie tylko „ładny kawałek lasu”. To żywy fragment lokalnej historii – świadek zmian własności ziem, dawnych traktów i codzienności mieszkańców. Zachowanie tej alei w formie prawnej ochrony to szansa, by na stałe wpisać ją w katalog najcenniejszych miejsc gminy i przekazać ją następnym pokoleniom już nie tylko jako malowniczy krajobraz, ale oficjalnie uznany pomnik przyrody.
Co mówi prawo o pomnikach przyrody?
Kwestie związane z nadawaniem drzewom statusu pomnika przyrody reguluje przede wszystkim ustawa z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody.
Zgodnie z art. 40 ust. 1 ustawy, pomnik przyrody to m.in. pojedyncze twory przyrody żywej (np. drzewa) lub ich skupiska, w tym aleje drzew, wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi, historycznymi lub krajobrazowymi.
W praktyce pomnikami przyrody zostają najczęściej:
- pojedyncze drzewa o wyjątkowych rozmiarach lub wieku,
- aleje i grupy drzew,
- głazy narzutowe, skały, jaskinie itp.
Dodatkowo obowiązuje rozporządzenie Ministra Środowiska z 4 grudnia 2017 r., które określa m.in. minimalne obwody pni dla poszczególnych gatunków drzew kwalifikujących się do uznania za pomniki przyrody.
Kto nadaje status pomnika przyrody?
Kluczowy jest tu art. 44 ustawy o ochronie przyrody:
- ustanowienie pomnika przyrody następuje w drodze uchwały rady gminy,
- uchwała musi określać m.in.: nazwę obiektu, jego położenie, organ sprawujący nadzór, szczególne cele ochrony oraz – w razie potrzeby – ustalenia dotyczące ochrony czynnej, a także zakazy wybrane z katalogu określonego w art. 45 ustawy.
Projekt takiej uchwały wymaga uzgodnienia z właściwym regionalnym dyrektorem ochrony środowiska (RDOŚ).
W praktyce procedura wygląda zwykle tak:
- Eksperci (np. z Lasów Państwowych, przyrodnicy, dendrolodzy) sporządzają dokumentację – opis, pomiary, zdjęcia, uzasadnienie przyrodnicze i historyczne.
- Na tej podstawie przygotowywany jest projekt uchwały rady gminy o ustanowieniu pomnika przyrody.
- Projekt jest uzgadniany z RDOŚ.
- Rada gminy podejmuje uchwałę, nadając danym drzewom (np. Aleja Sosen Czarnych) status pomnika przyrody
- Informacje o pomniku trafiają do centralnego rejestru form ochrony przyrody, prowadzonego przez Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska – organ, który ustanowił pomnik, ma na to 30 dni od wejścia w życie uchwały
Jakie zakazy obowiązują przy pomnikach przyrody?
W uchwale rada gminy wybiera stosowne zakazy z katalogu określonego w art. 45 ustawy o ochronie przyrody. Do najważniejszych należą m.in. zakazy:
- niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu,
- wykonywania robót mogących trwale zniekształcić teren,
- zanieczyszczania gleby,
- umieszczania tablic reklamowych itp.
Zakazy nie dotyczą natomiast m.in. niezbędnych prac pielęgnacyjnych i zabiegów ochronnych, prowadzonych po uzgodnieniu z organem, który ustanowił pomnik przyrody, oraz niektórych inwestycji celu publicznego w sytuacji braku realnych alternatyw.
W przypadku drzew rosnących na terenach niezabudowanych, ustawa wyraźnie podkreśla, że drzewa–pomniki przyrody pozostają pod ochroną aż do ich samoistnego, całkowitego rozpadu, o ile nie stwarzają zagrożenia dla ludzi lub mienia
Napisz komentarz
Komentarze