Nieuczciwe praktyki na pokazach – dwie decyzje Prezesa UOKiK

• Konsumenci byli zapraszani na spotkania pod fałszywym pretekstem, wprowadzani w błąd odnośnie nagród i odstąpienia od umowy, a ich pieniądze nie były zwracane.

• Tak działały firmy Med Professional i Medical Factory, organizujące pokazy handlowe w całym kraju.

• Prezes UOKiK nałożył ponad 700 tys. zł. kary na każdą ze spółek i łącznie pół miliona złotych na osobę zarządzającą obiema firmami. 

Akcje społeczne mające na celu ratowanie miejsc pracy, spotkania wspierające polską gospodarkę, działania przybliżające znajomość polskich marek lub wydarzenia z okazji promocji nowej sieci sklepów AGD i RTV. Wachlarz nieprawdziwych pretekstów, pod jakimi firma Med Professional z Wysogotowa zapraszała na organizowane przez siebie w całym kraju pokazy handlowe, był szeroki. Telemarketerzy dzwoniący na zlecenie spółki bezpodstawnie wzmacniali swój przekaz, powołując się na Fundację Reklamy Społecznej lub Ogólnopolską Akcję Polska Przedsiębiorcom. Umawiali konsumentów po odbiór prezentów: np. tabletu, laptopa, telewizora. Również w trakcie trwającego pokazu wprowadzali uczestników w błąd, sugerując, że dostaną upominki, że zostali wyłonieni w loterii albo wytypowani do nagrody specjalnej i trafi do nich mata masująca czy robot kuchenny. W rzeczywistości warunkiem otrzymania czegokolwiek był zakup któregoś z prezentowanych produktów, po znacznie zawyżonej cenie.

Podobnie działała inna firma, zarządzana przez tę samą osobę – Medical Factory z Wysogotowa. Konsumenci otrzymywali zaproszenie na bezpłatne badania wzroku lub spotkanie, m.in. po odbiór telewizora, tabletu czy laptopa będących np. formą promocji rzekomo nowo otwartej firmy. W rzeczywistości były to pokazy handlowe - badania nie były przeprowadzane, a upominki nie zawsze odpowiadały zapewnieniom (np. zamiast laptopa wręczano zabawkę dla dzieci - tablet z rysikiem).

Prezes UOKiK Tomasz Chróstny wydał dwie decyzje, w których nałożył na obie spółki oraz osobę, która nimi zarządzała łącznie prawie dwa miliony złotych kary.

Loteryjna pułapka i inne sztuczki

- Konsumentom trudno zorientować się, że wbrew informacjom telefonicznym, spotkania mają charakter pokazu handlowego nakierowanego wyłącznie na sprzedaż towarów znajdujących się w aktualnej ofercie spółki. Tymczasem, przedsiębiorcy mają obowiązek dostarczyć konsumentom jasnej, rzetelnej informacji i nie mogą wprowadzać w błąd co do prawdziwego celu zaproszeń – mówi Prezes UOKiK Tomasz Chróstny.

Spółki wykorzystywały różne techniki manipulacyjne. Istotny był element zaskoczenia, stworzenia poczucia bycia wybranym, a nawet posiadania wpływu na rzekome nagrody np. wybór ich koloru. Podczas pokazów na konsumentach wymuszany był pośpiech przy podejmowaniu decyzji zakupowych, pomimo że nie dostawali konkretnych i prawdziwych informacji, na co się godzą i co w rzeczywistości podpisują.

W jednej ze skarg czytamy „Do zawarcia umowy doszło w wyniku losowania kremów i nagrody specjalnej, którą ja wraz z żoną wylosowałem. Rzekomo wylosowaliśmy wszystkie artykuły znajdujące się na stole, ale nie mówili, że mam za to zapłacić. Euforia związana z wylosowaniem nagrody zwłaszcza maty masującej spowodowała brak czujności i zgodę na wpłatę 50 zł, a dopiero po powrocie do domu wyczytałem z 1 egz. dokumentu umowy jaki otrzymałem, że za to zapłacę ok. 10000 zł w ratach mimo, że umowy kredytowej nie otrzymałem” (skarga na Med Professional).

W kolejnej: „W trakcie pokazu otrzymałam wiadomość, że „wylosowałam” i „wygrałam matę masującą (podano wartość 11900 zł) oraz 3 prezenty: odkurzacz bezprzewodowy, oczyszczacz powietrza i pas bezprzewodowy. Poproszono mnie o dowód osobisty i legitymację emeryta. Byłam zaaferowana wygraną. Byłam w amoku, jeszcze nigdy nic nie wygrałam. Pan był bardzo miły. Nie wiedziałam jaką grę prowadzi” (skarga na Medical Factory).

Rezygnacja? Mamy problem

Spółki wprowadzały w błąd także w zakresie prawa do odstąpienia od zawartej umowy. Konsumenci, którzy chcieli zrezygnować z zakupu, dowiadywali się, że mogą jedynie zawrzeć aneks obniżający kwotę do zapłaty i zwrócić tylko część towarów. Czasami nie otrzymywali żadnego wytłumaczenia, dlaczego zwrot nie jest możliwy, a innym razem byli informowani, że będą musieli zapłacić za otrzymane upominki. Miało to na celu odwiedzenie ich od rezygnacji z zawartych umów.

Konsumentom, którzy jednak skutecznie odstąpili od umowy, przedsiębiorcy nie zwracali wpłaconych kwot, mimo takiego obowiązku wynikającego z art. 32 ustawy o prawach konsumenta.

W przypadku umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa, a taki model działania prowadziły spółki Med Professional i Medical Factory, prawo odstąpienia od umowy jest podstawowym uprawnieniem konsumentów. Mają oni na to zawsze 14 dni. Przedsiębiorca powinien niezwłocznie, nie później niż w terminie kolejnych 14 dni od otrzymania oświadczenia konsumenta, zwrócić dokonane przez niego płatności. Co więcej, dzięki dyrektywie Omnibus, obowiązuje zakaz zawierania umów finansowych podczas pokazu lub wycieczki oraz zakaz przyjmowania płatności przed terminem na odstąpienie od umowy - przy pokazach, wycieczkach i nieumówionych wizytach u konsumenta.

Kary nie tylko dla spółek

Prezes UOKiK nakazał spółkom natychmiast zaprzestać stosowania zakwestionowanych praktyk. Po uprawomocnieniu się decyzji przedsiębiorcy będą musieli również poinformować o niej wszystkich konsumentów, z którymi zawarli umowy sprzedaży poza lokalem. Podobnie jak o zwrocie pieniędzy, w przypadku skutecznie złożonej rezygnacji z umowy.

Kara nałożona na spółkę Med Professional to ponad 744 tys. zł (744 514 zł), na Medical Faktory ponad 719 tys. zł (719 660). W związku z umyślnym dopuszczeniem do naruszeń prawa, finansowa sankcja w wysokości po 250 tys. zł (łącznie 500 tys. zł) objęła także osobę zarządzającą spółkami - Roberta Piotra Kaczmarka.

Od decyzji przysługuje odwołanie do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Prezes UOKiK stale monitoruje i weryfikuje działania firm prowadzących pokazy handlowe, w przypadku nieuczciwych przedsiębiorców zawiadamia prokuraturę (tak było również w przypadku Med Professional i Medical Factory) oraz wszczyna postępowania.