Szef MS: moim priorytetem jest przywrócenie praworządności

- Dla mnie priorytetem będzie przywrócenie praworządności. Czyli nie mówimy o tym, co powinno być, tylko jak w rzeczywistości możemy działać, żeby to państwo prawa zostało przywrócone - powiedział Żurek na trwającej ponad dwie godziny konferencji prasowej, pierwszej po objęciu przez niego funkcji ministra sprawiedliwości.

Podkreślił, że obecnie resort jest w trakcie przygotowywania planów krótkoterminowych i długoterminowych, które mają zreformować polski wymiar sprawiedliwości. - Robimy to dla obywateli. Bo te sfery wolności, które ma obywatel w konstytucji są pustosłowiem, gdy nie działają instytucje, które mają chronić obywatela, gdy nie działa prawidłowo sąd, kiedy nie działa prawidłowo prokuratura, kiedy nie działają urzędy, które za to odpowiadają – mówił Żurek. Podkreślił też wagę bezpieczeństwa prawnego obywateli.

Wśród kluczowych zadań szef MS wymienił poprawę skuteczności prokuratury, której chce poświęci osobną konferencję prasową. - Nie ma świętych krów, nie ma parasola politycznego, nie ma znajomych królika, którzy w jakiś sposób mogą unikać odpowiedzialności prawnej. Prokuratura musi działać skutecznie, ale musi wiedzieć, że ma do tego przestrzeń - oświadczył.

Szef MS poinformował, że jedną z jego pierwszych decyzji było wycofanie z Komisji Weneckiej projektu tzw. ustawy praworządnościowej. Chodzi o przedstawiany w ostatnich miesiącach przez resort projekt m.in. uregulowania statusu sędziów powołanych od 2018 r. w procedurze Krajowej Rady Sądownictwa, którą obecne władze oceniają jako instytucję niekonstytucyjną i upolitycznioną.

Chodzi o to, że w skład KRS wchodzi 25 osób, w tym 15 członków wybranych spośród sędziów, których przed 2018 r. wybierały środowiska sędziowskie. Uchwalona w grudniu 2017 r. nowelizacja ustawy o KRS, przygotowana z inicjatywy prezydenta Andrzeja Dudy, przeniosła kompetencję wyboru 15 sędziów-członków KRS na Sejm, co wywołało trwający do dzisiaj spór polityczno-prawny.

Według projektu resortu, status ok. 3 tys. tzw. neosędziów (z ponad 10 tys. wszystkich sędziów w Polsce) miałby zostać uregulowany; zmiany miałyby też objąć Sąd Najwyższy, w tym m.in. likwidację Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych.

- Wycofujemy wniosek (z Komisji Weneckiej). Ustalimy co dalej, jaki będzie projekt finalny. Ale też nie chcę, żebyśmy bardzo długo na niego czekali. Więc to będzie chyba pierwszy projekt, nad którym pochylimy się bardzo intensywnie. Zrobimy projekt, zrobimy go szybko. Pytanie jest, czy musimy tracić czas na konsultacje, jak my już wiemy, czego oczekuje Komisja Wenecka, ale też wiemy, że ten projekt może trafić do kosza, bądź do zamrażarki w Trybunale (Konstytucyjnym) - zadeklarował Żurek.

Nawiązując do działania KRS w obecnym kształcie Żurek przypomniał, że Polska przegrywa sprawy obywateli przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka. - One generują odszkodowania, które wypłacamy my wszyscy - zauważył minister. Jak zaznaczył, Polska musi dostosować się do tych orzeczeń i musi je wykonać, w tym wyrok ETPC ws. Wałęsa przeciwko Polsce z 23 listopada 2023 r.

Trybunał w Strasburgu zwrócił w tym orzeczeniu uwagę na występujący w Polsce systemowy problem polegający na niewłaściwym sposobie wybierania KRS ze względu na to, że o kształcie jej sędziowskiego składu decydują politycy.

- Osoby, które generują te odszkodowania, powinny przestać to robić, bo (są) różne pojęcia: sprawstwa, współsprawstwa, pomocnictwa. To są pojęcia karne, ale nie mnie będzie to oceniać. Natomiast musimy ten temat rozwiązać, bo on obciąża polski budżet - dodał szef MS. Podkreślił, sprawa tzw. neosędziów musi zostać rozwiązana. - I też mamy na nią pomysł. To będzie projekt, który będziemy realizować i myślę, że będą zadowoleni z niego neosędziowie - ocenił Żurek.

Szef MS zaapelował też o stosowanie innej niż dotychczas nomenklatury, w ramach której zalecałby używanie określeń „pełniąca obowiązki I Prezesa Sądu Najwyższego”, czy „pełniąca obowiązki przewodniczącej Krajowej Rady Sądownictwa”. Jak zauważył, osoby te wykonują faktycznie te obowiązki, jednak jest szereg orzeczeń odnośnie tego, że osoby te zostały nieprawidłowo wybrane.

Minister poinformował też o uruchomieniu procedur na wydatkowanie 120 mln zł w ramach Funduszu Sprawiedliwości. Pieniądze te zostały przeznaczone na nowe konkursy, w wyniku których powstaną Ośrodki i Punkty Pomocy w 47 okręgach. Te punkty to ośrodki tworzące Sieć Pomocy Pokrzywdzonym. Mają one zapewnić ofiarom przestępstw i ich bliskim kompleksową pomoc m.in. prawną i medyczną.

Podkreślił przy tym, że w Polsce świetnie funkcjonuje wiele organizacji pozarządowych, które zajmują się pomocą pokrzywdzonym. Dodał, że kwestia Funduszu Sprawiedliwości obejmuje również aspekt prokuratorski, czyli rozliczenie osób, które podejrzewane są o popełnienie przestępstwa związanego z wydatkowaniem środków. W tej sprawie w Prokuraturze Krajowej toczy się wielowątkowe śledztwo.

W kwestiach personalnych dotyczących funkcjonowania MS i sądownictwa Żurek podał, że odwołał z delegacji w resorcie sprawiedliwości dziewięciu sędziów, którzy podpisali listy do „neoKRS” lub są „neosędziami”. Z tych samych powodów zawieszonych zostało także 46 prezesów i wiceprezesów sądów. Według jego zapowiedzi, osoby te utracą stanowiska. - Chciałbym dać sygnał do środowiska, że sędzia to nie tylko świetny prawnik, który stosuje ustawy. Sędzia musi mieć refleksję, że jest jeszcze konstytucja, która w hierarchii źródeł prawa stoi najwyżej - podkreślił.

Minister podał też, że wystąpił do szefa MSWiA, by rozważył odwołanie 44 sędziów, którzy pełnią funkcję komisarzy wyborczych. W odpowiedzi minister Marcin Kierwiński podkreślił na X, że naprawa wymiaru sprawiedliwości jest konieczne. „Stąd oczywiście już współpracujemy ws. wniosku Pana Ministra, by odwołać 44 sędziów pełniących funkcję komisarzy wyborczych” - zapewnił.

Dodatkowo odwołany został - jak powiedział Żurek - „ostatni rzecznik dyscyplinarny ministra Zbigniewa Ziobry”. Chodzi o Michała Lasotę, ponieważ w kwietniu br. ówczesny szef MS Adam Bodnar odwołał ze stanowiska rzecznika dyscyplinarnego sądów powszechnych Piotra Schaba oraz jego innego zastępcę - Przemysława Radzika. W miejsce Schaba Bodnar powołał sędziego Sądu Rejonowego w Nysie Mariusza Pawła Ulmana. Na jego zastępcę mianował zaś sędziego Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ Tomasza Dariusza Ładnego.

- Wystąpiłem z pismem do tych nowych legalnych rzeczników dyscyplinarnych, żeby rozważyli odwołanie zastępców rzeczników regionalnych, czyli tych, którzy są w sądach okręgowych i apelacyjnych - dodał Żurek.

Minister poinformował ponadto, że podjął decyzję o podniesieniu netto o 1000 zł dla każdego aplikanta w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury. - Sytuacja stawała się dramatyczna, jeśli chodzi o młodych prawników, którzy kształcą się, którzy chcą zostać w tym kraju (...). Środki na te podwyżki są i ta decyzja jest błyskawiczna - zaznaczył.

Szef MS zadeklarował też intensywne prace dotyczące unowocześnienia sądów. W tym kontekście poinformował o przekazaniu 200 mln zł z funduszy UE na realizację Programu Cyfrowy Sąd, który ma w pełni zinformatyzować wymiar sprawiedliwości w perspektywie kilku lat.

Żurek poinformował o zgłoszeniu do PKW nieprawidłowości wyborczych w liczeniu głosów w wyborach prezydenckich. Przypomniał, że nadal toczą się śledztwa związane z fałszerstwami wyborczymi i zapowiedział, że będzie je analizował w przyszłym tygodniu. Zapewnił też, że pochyli się nad każdym doniesieniem, gdzie mogło dojść do nieprawidłowego przeliczenia głosów.

Podał też, że jako minister sprawiedliwości, prokurator generalny nie będzie nadzorował spraw prokuratorskich go dotyczących, ani nie będzie o nich szczegółowo informowany. Żurek wycofał także wszystkie pozwy cywilne przeciwko Skarbowi Państwa – sprawy te są tym samym zakończone, choć – jak zaznaczył minister – nie oznacza to braku winy po stronie osób, które go szykanowały.

Ocenił też, że ogłoszone niedawno przez resort sprawiedliwości tablice alimentacyjne, czyli zestaw orientacyjnych kwot świadczeń alimentacyjnych, są źle skalibrowane. Poinformował, że pierwszego dnia urzędowania wstrzymał prace nad tą sprawą, ale - jak zaznaczył - to nie oznacza, że resort zaniecha prac. - Tabele alimentacyjne dobrze skalibrowane funkcjonują w krajach europejskich i one przynoszą korzyść tym, którzy chodzą do sądów (...), ale także tym, którzy stosują prawo, czyli sędziom - ocenił.

Podczas konferencji minister wyraził też uznanie dla sędziów i prokuratorów, którzy wykazali się niezłomnością i odwagą w ostatnich latach. Podziękował również swojemu poprzednikowi Adama Bodnara, a także wszystkim tym obywatelom, którzy przez ostatnie lata „bronili zasad demokracji i bronili także niezawisłych, niezależnych sędziów i niezależnych, odważnych prokuratorów”. (PAP)