Do 1914 roku w Tomaszowie funkcjonowały władze rosyjskie. Po opuszczeniu przez nie miasta, powstał w sierpniu 1914 Komitet Obywatelski, na którego czele stanął Alfons Seweryn (komendant Straży Ogniowej). W kompetencjach Komitetu znajdowała się władza ustawodawcza, wykonawcza, sądownicza i policyjna. Podejmowane działania ograniczały się jednak tylko do tych niezbędnych i koniecznych, aby miasto w miarę sprawnie funkcjonowało w warunkach wojennych.
Komitet uległ rozwiązaniu w momencie wprowadzenia przez Niemców cywilnego zarządu. Stanowisko burmistrza miasta objął Niemiec - kapitan Werner. Poza nim powołano 3 ławników i kilkunastu radnych. Nie mieli oni jednak żadnego wpływu na władze w Tomaszowie. Prócz wykonywania nakazów policji i wojska burmistrz nie wykazywał bowiem własnej inicjatywy.
Na początku 1917 roku odbyły się wybory do rady miejskiej na podstawie zarządzenia okupanta. W jej skład weszło 24 radnych, m. in. dr Stanisław Narewski czy pastor Leon May.
19 lutego 1918 roku nastąpiła istotna zmiana we władzach miasta. Stanowisko "sternika" Tomaszowa przejął Polak, Tadeusz Osiński, natomiast 27 marca tego roku stanowisko przewodniczącego Rady objął dr Narewski.
Na początku 1918 roku w Magistracie zatrudniano 36 osób, co jak na potrzeby Tomaszowa było liczbą dość niewielką (miasto liczyło wtedy 32 200 mieszkańców). Z kolei pod koniec tego roku zatrudniano 34 osoby. Ich pensje były niskie. Liczba pracowników ograniczono do minimum, co powodowało, iż ledwie radzili sobie z bieżącymi sprawami.
W 1918 roku odbyły się 44 posiedzenia w Magistracie, podczas których załatwiono prawie 400 spraw.
W listopadzie 1918 roku dalej funkcjonowała Rada, która wybrana została za okupacji niemieckiej. Jednakże 10 i 11 listopada, z inicjatywy PPS, powstała Rada Delegatów Robotniczych (w jej składzie znalazło się 98 delegatów, którzy byli reprezentacją 5 tys. tomaszowskich robotników). Stała się ona główną siłą polityczną miasta oraz koordynatorem walki z okupacją zachodniego sąsiada. Wspólnie z Polską Organizacją Wojskową działała powołana przez Radę Delegatów Robotniczych Milicja Ludowa. Obie organizacje rozbrajały niemiecki garnizon znajdujący się w Tomaszowie.
Na posiedzeniu, które odbyło się w dniu 12 listopada 1918 roku Rada Miejska postanowiła rozwiązać się, a władzę w mieście do czasu powszechnych wyborów oddać w ręce Rady Delegatów Robotniczych. Jednak wobec stwierdzenia nielegalności takiego działania przez Komisarza Rządowego i nie zatwierdzenia go, w miesiąc później Rada Miejska stwierdziła, iż została zaskoczona sytuacją polityczną oraz cofnęła swoje postanowienie o przekazaniu władzy i dalej kontynuowała swoją pracę.
Z kolei 13 grudnia 1918 światło dzienne ujrzał Dekret o wyborach do rad miejskich na terenie byłego Królestwa Polskiego. Ze względu na wielkość naszego miasta wybieranych miało być 28 radnych. Na czele Magistratu z kolei stawał prezydent. Kadencja tej rady trwać miała do momentu uchwalenia ustawy o samorządzie, jednak nie dłużej niż trzy lata.
Po raz pierwszy demokratyczne wybory do Rady Miejskiej przeprowadzono w Tomaszowie 9 marca 1919 roku. Na ogólną liczbę mieszkańców (33 300 osób) uprawnionych do wzięcia udziału w głosowaniu było 13 378 tomaszowian. W wyborach głosowało 11 205 osób czyli 90,5 % mogących wybierać władzę obywateli. To pokazuje, iż po odzyskaniu niepodległości tomaszowianie w dużo większym niż dzisiaj stopniu zainteresowani byli tym, kto będzie sprawował władzę w mieście. Dziś bowiem trudno wskazać jakiekolwiek wybory, gdzie frekwencja choć trochę zbliżyła się do tej z 1919 roku.
Napisz komentarz
Komentarze