Przejdź do głównych treściPrzejdź do wyszukiwarkiPrzejdź do głównego menu
czwartek, 31 lipca 2025 00:58
Z OSTATNIEJ CHWILI:
Reklama
Reklama

Unikat do skansenowej „flotylli”

Kolejna, już piąta jednostka powiększyła w tych dniach niezwykłą „flotyllę” zabytkowych motorówek, zgromadzoną w Skansenie Rzeki Pilicy. Bez przesady można stwierdzić, że jest to unikatowa kolekcja w skali krajowej. Przemawia za tym nie tylko szacowny wiek tych motorówek (najstarsza liczy sobie ponad 60 lat), ale przede wszystkim ich niespotykana gdzie indziej konstrukcja. Pilickie motorówki, budowane w okresie powojennym do celów rekreacyjnych przez samych wodniaków, odznaczały się specyficzną formą, ukształtowaną przez ich domorosłych konstruktorów. Były wykonywane z drewna i sklejki, a do ich napędu stosowano boczne silniki benzynowe.


Budowane w Tomaszowie rzeczne motorówki charakteryzowały się szerokim i niskim kadłubem ze ściętą na prosto rufą, a także szczególnie starannym wykończeniem. Wiele z tych motorówek budowali na podstawie skopiowanych ręcznie szablonów sami właściciele, ale najbardziej cenione były wykonywane na zamówienie dzieła takich wytrawnych wodniaków – szkutników, jak Tadeusz Czerny, Tadeusz Szmidel, czy Bronisław Błażejewski. To właśnie oni byli budowniczymi motorówek, pozyskanych do skansenowej kolekcji w ciągu ostatnich kilku lat.

Reklama

 

Zgoła odmienny kształt ma natomiast wspomniana na wstępie motorówka, ofiarowana przez Janusza Jarosza, mieszkańca sąsiadującej ze skansenem dzielnicy Brzustówka. Ze względu na ostro zakończoną rufę przypomina kajak, ale jej szeroka część przednia nawiązuje do opisanych wcześniej konstrukcji. Być może była to forma przejściowa między typowym kajakiem napędzanym bocznym silnikiem, a motorówką o szerszym kadłubie. Pewne domysły, co do okoliczności budowy tej motorówki nasuwa osoba jej pierwszego właściciela. Był nim znany tomaszowski technik dentystyczny – Leon Pniak. W końcu lat 50. ubiegłego wieku wzniósł on stylową, drewnianą willę przy ul. Łąkowej nieopodal nowo zbudowanego jazu na Pilicy.

 

Pan Leon był zapalonym amatorem-konstruktorem rozmaitych pojazdów i innych praktycznych urządzeń. Tworzył je m.in. z części poniemieckich pojazdów wojskowych i cywilnych. Tak powstał na przykład jego trójkołowy samochód, który wzbudzał sensację na tomaszowskich ulicach i który dobrze pamiętam z lat mojego dzieciństwa. Być może jego dziełem była także motorówka, przechowywana w specjalnym garażu pod willą tuż nad brzegiem Pilicy. W celu ułatwienia wodowania dosyć ciężkiej motorówki jej właściciel zbudował specjalną pochylnię z hangaru do rzeki.

 

Niewykluczone również, że konstruktorem i wykonawcą tej motorówki mógł być bliski przyjaciel Leona Pniaka - wytrawny tomaszowski wodniak i szkutnik – Jan Hes. Ten wszechstronnie uzdolniony technik i amator-plastyk był przez wiele lat związany z przystaniami wioślarskim – najpierw Tomaszowskiej Fabryki Sztucznego Jedwabiu, a potem TZWS i ZWCH „Wistom”. Został również zapamiętany jako człowiek obdarzony społecznikowską pasją i gorący orędownik Pilicy i regionu nadpilickiego. Te pasje dzielił on z L. Pniakiem, u którego był niemal codziennym gościem.

Motorówka, ofiarowana skansenowi przez J. Jarosza – obecnego właściciela dawnej posesji nieżyjącego już L. Pniaka, zasługuje na szczególną uwagę także z powodu należącego do niej bocznego silnika. Ma on bowiem jeszcze przedwojenną metrykę! Został wyprodukowany w 1936 roku przez znaną berlińską firmę „Motor König”. Ten jednocylindrowy, dwusuwowy silniczek o mocy 1,25 KM był w latach tuż powojennych nie lada gratką dla rodzimych motorowodniaków. Nie wiadomo, w jaki sposób trafił do L. Pniaka. Faktem jest, że służył mu przez wiele lat i dzięki troskliwej opiece zachował się do dzisiaj w znakomitym stanie, rokującym… ponowne uruchomienie po wielu latach.

 

Taką nadzieję wyraził zaprzyjaźniony ze skansenem znany tomaszowski wodniak i szkutnik – Marek Jeżak. Ten ceniony, emerytowany nauczyciel zbudował już kilkanaście kajaków i łodzi żaglowych. Pan Marek ma na swoim koncie także odrestaurowanie ośmiu zabytkowych kajaków i trzech równie starych motorówek ze zbiorów Skansenu Rzeki Pilicy. Dzięki jego pieczołowitym zabiegom wróciły one do dawnej świetności i dzisiaj mogą pływać, jak za dawnych lat. Można się było o tym przekonać choćby podczas Zlotu Kajaków i Łodzi Rzecznych Retro, odbywającego się w sierpniu tego roku na przystani tomaszowskiego OSiR-u. Gratulując skansenowi tak unikatowego i znakomicie zachowanego nabytku do kolekcji pilickich motorówek, M. Jeżak zadeklarował chęć wykonania przy nim niezbędnych zabiegów renowacyjnych. Jest zatem nadzieja, że opisana tutaj motorówka wraz z oryginalnym silnikiem powróci niebawem na wody Pilicy.

Reklama

Unikat do skansenowej „flotylli”

Unikat do skansenowej „flotylli”


Podziel się
Oceń

Napisz komentarz

Komentarze

Opinie

Reklama

Rekordowa liczba pasażerów PKP Intercity w pierwszym półroczu

PKP Intercity w pierwszym półroczu przewiozły 40,4 mln pasażerów; to najlepszy wynik w historii spółki - poinformował w środę minister infrastruktury Dariusz Klimczak. Zgodnie z szacunkami przewoźnika w lipcu przewiezionych zostanie 8,7 mln pasażerów, co będzie miesięcznym rekordem.Data dodania artykułu: 30.07.2025 13:15
Rekordowa liczba pasażerów PKP Intercity w pierwszym półroczu

Prezes PiS: 11 października odbędzie się manifestacja przeciwko nielegalnej migracji; wzywam do udziału

Prezes PiS Jarosław Kaczyński poinformował we wtorek, że 11 października odbędzie się manifestacja przeciwko nielegalnej migracji. Wezwał też „wszystkie siły patriotyczne” do wzięcia w niej udziału.Data dodania artykułu: 29.07.2025 16:19
Prezes PiS: 11 października odbędzie się manifestacja przeciwko nielegalnej migracji; wzywam do udziału

Premier: mamy 32 osoby zatrzymane i podejrzane o współpracę z rosyjskimi służbami

W tej chwili mamy 32 osoby zatrzymane i podejrzane o współpracę z rosyjskimi służbami, które zlecały akty dywersji albo pobicie - poinformował we wtorek premier Donald Tusk. Dodał, że wśród nich są Rosjanie, Ukraińcy, Białorusini, jest też Polak i Kolumbijczyk.Data dodania artykułu: 29.07.2025 16:16
Premier: mamy 32 osoby zatrzymane i podejrzane o współpracę z rosyjskimi służbami

UOKiK postawił spółkom Allegro, DHL, DPD i InPost zarzuty stosowania tzw. greenwashingu

UOKiK postawił zarzuty spółkom Allegro, DHL, DPD i InPost; zarzuca im stosowanie „pseudoekologicznego marketingu”, który wprowadza konsumentów w błąd - poinformował we wtorek Urząd. Allegro, DHL i InPost deklarują współpracę z urzędem.Data dodania artykułu: 29.07.2025 16:13
UOKiK postawił spółkom Allegro, DHL, DPD i InPost zarzuty stosowania tzw. greenwashingu

NIK: w latach 2021-2024 system sprawdzania i oceniania matur nie funkcjonował w pełni skutecznie

W latach 2021-2024 system sprawdzania i oceniania egzaminów maturalnych oraz weryfikacji wyników nie funkcjonował w pełni skutecznie, w konsekwencji oceny nie zawsze były obiektywne i sprawiedliwe - poinformowała we wtorek dyrektor delegatury NIK w Poznaniu Karolina Wirszyc-Sitkowska.Data dodania artykułu: 29.07.2025 16:08
NIK: w latach 2021-2024 system sprawdzania i oceniania matur nie funkcjonował w pełni skutecznie

Tusk: Polska może stracić ok. 8 mld zł na amerykańskich cłach na europejskie towary

Amerykańskie cła na europejskie produkty stały się faktem; według wstępnej oceny Polska może stracić ok. 8 mld zł (groziło 15) - poinformował we wtorek premier Donald Tusk. Lepsza trudna umowa handlowa niż bezsensowna wojna celna między sojusznikami - dodał.Data dodania artykułu: 29.07.2025 16:06
Tusk: Polska może stracić ok. 8 mld zł na amerykańskich cłach na europejskie towary

84 lata temu o. Kolbe zgłosił się w Auschwitz na śmierć za współwięźnia

29 lipca 1941 roku podczas apelu w niemieckim obozie Auschwitz franciszkanin Maksymilian Kolbe zgodził się dobrowolnie oddać życie za współwięźnia Franciszka Gajowniczka, jednego z dziesięciu skazanych na śmierć głodową w odwecie za ucieczkę Polaka.Data dodania artykułu: 29.07.2025 15:59
84 lata temu o. Kolbe zgłosił się w Auschwitz na śmierć za współwięźnia

Raport: w I półroczu mniej klientów w galeriach i centrach handlowych

W I połowie roku liczba klientów centrów i galerii handlowych zmniejszyła się o blisko 7 proc. rok do roku, a ogólna liczba wizyt w tych placówkach spadła o blisko 15 proc. - wynika z raportu Proxi.cloud i Grupy Blix. Największy spadek odnotowano w woj. świętokrzyskim - odpowiednio o 11 i 27 proc.Data dodania artykułu: 28.07.2025 11:09
Raport: w I półroczu mniej klientów w galeriach i centrach handlowych
Reklama

Polecane

Blisko co trzeci Polak regularnie odkłada pieniądze m.in. na tzw. czarną godzinęKolejny koncert na Przystani przed namiSpowodował wypadek. Z czteroletnim synem ukrył się w pustostanieSierpniowy repertuar kin Helios„Letnie spotkania informacyjne o KSeF. Bądź na bieżąco.”Kościół przy Placu Kościuszki będzie stopniowo rewitalizowanyPrzyjechali tu, by kraśćPierwszy krok do prawdziwej rewitalizacji Zalewu zrobionyRodzice, działajcie szybciej niż gokartChcą pomagać i ratować.Komunikat o przerwach w dostawie prądu„Tkanie na kolanie” – rękodzieło, które łączy pokolenia w Tomaszowie Mazowieckim
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama

Napisz do nas

Zachęcamy do kontaktu z nami za pomocą formularza. Możecie dołączyć zdjęcia i inne załączniki. Podajcie swojego maila ułatwi to nam kontakt z Wami
Reklama
Reklama
Reklama