Kompleks bunkrów „Anlage Mitte” pod Tomaszowem – Jeleń: historia, fakty, praktyczne wskazówki
Niedaleko wsi Jeleń (okolice Tomaszowa Mazowieckiego) leży fragment niemieckiego kompleksu „Anlage Mitte” – zespołu schronów kolejowych budowanych w 1940 r. jako zaplecze dla pociągów sztabowych i planowanej kwatery głównej. Bliźniacze obiekty powstały w Jeleniu i Konewce; Hitler nigdy z nich nie skorzystał, a projekt nie został użyty operacyjnie zgodnie z pierwotnym zamysłem.
Czym był schron w Jeleniu
Jeleń to monumentalny, żelbetowy schron kolejowy o długości ok. 355 m (łagodny łuk), z przekrojem ostrołukowym: ok. 15 m szerokości przy podstawie i ok. 9 m wysokości na zewnątrz, z tunelem wewnętrznym wys. ok. 6 m i torem biegnącym środkiem. Został zaprojektowany do osłony całego pociągu sztabowego; w Polsce istnieją tylko cztery takie obiekty (dwa kolejne na Podkarpaciu). Po wojnie schrony bywały wykorzystywane magazynowo. Dziś Jeleń jest „dziki”: porośnięty mchem, miejscami z ubytkami i bez stałej infrastruktury turystycznej.
A co w Konewce (dla porównania)
W Konewce działa udostępniony do zwiedzania muzealny schron kolejowy (prostoliniowy) o długości ok. 380 m, z ekspozycjami militarnymi, wejściami do schronów technicznych (hydrofornia, kotłownia, elektrownia) i opisami funkcjonowania pociągów sztabowych. W sezonie zimowym zamykany bywa podziemny kanał techniczny ze względu na hibernujące nietoperze; w środku panuje stała, niska temperatura – warto mieć cieplejszą odzież.
Legendy vs. fakty
Wokół Jelenia i Konewki krążą opowieści, że był to schron dla pociągu „Amerika” (później „Brandenburg”), którym podróżował Hitler, oraz że pod bunkrami istnieje wiele ukrytych, zalanych kondygnacji. Badania i literatura przedmiotu nie potwierdzają pobytu Hitlera w tych obiektach; to raczej utrwalone lokalne legendy.
Jak zwiedzać odpowiedzialnie (Jeleń)
Schron w Jeleniu jest dostępny bez opłat i na własną odpowiedzialność. Brak ogrodzeń nie znosi ryzyka: weź solidne, nieprzemakalne buty, latarkę i ciepłą warstwę (wewnątrz chłodno także latem). Zachowaj ostrożność – są nieoznakowane, głębokie otwory i uszkodzenia. W okolicy spotkasz dodatkowe, mniejsze obiekty o nie w pełni rozpoznanej funkcji. Jeśli chcesz podejścia z pełnym zapleczem i opisem, rozważ wizytę w sąsiedniej Konewce (wstęp biletowany zgodnie z aktualnym cennikiem).
Szybkie fakty (Jeleń / Konewka): długość ok. 355 m / 380 m; szerokość u podstawy ok. 15 m, wysokość zewnętrzna ok. 9 m, wysokość tunelu ok. 6 m; Jeleń – łuk, Konewka – prosty; obiekty powstały jako osłona pociągów sztabowych, nieużyte przez Hitlera zgodnie z planem.
Napisz komentarz
Komentarze