Tegoroczne Europejskie Dni Dziedzictwa w Tomaszowie Mazowieckim miały bardzo lokalny, „miejski” charakter. Zamiast przeglądu zabytków zza szyby autobusu wybraliśmy formułę spaceru i rozmowy — o architekturze, konserwacji i o tym, jak nasze miejsca zmieniają się na naszych oczach. Hasło ogólnopolskiej, 33. edycji EDD brzmiało „W stronę architektury. Młode dziedzictwo”, nawiązując do potrzeby docenienia również XX-wiecznych i młodszych obiektów; cały cykl odbywał się w dwa wrześniowe weekendy: 13–14 i 20–21 września. Organizatorem EDD w Polsce jest Narodowy Instytut Dziedzictwa przy wsparciu MKiDN. Gov.pl
Spacer, który zmienia perspektywę
W poniedziałek 15 września 2025 r. przeszliśmy trasą prowadzącą przez miejsca, w których najlepiej widać dzisiejsze wyzwania konserwatorskie Tomaszowa. Zaczęliśmy przy modernistycznym ratuszu (ul. POW 10/16), rozmawiając o trwających i planowanych pracach rewaloryzacyjnych. Potem przenieśliśmy się na rynek, by dyskutować o odtwarzaniu historycznego układu przestrzennego i o tym, jak pogodzić ochronę dziedzictwa z potrzebami współczesnego centrum. Następny przystanek to Park Bulwary nad Wolbórką, gdzie mówiliśmy o zielono-błękitnej infrastrukturze, a dalej Park Miejski „Solidarność” — tu pojawiły się pytania o zakres dopuszczalnych zmian w historycznym założeniu. Finałową częścią spotkania było podsumowanie w Muzeum im. Antoniego hr. Ostrowskiego. Spacer współorganizował Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Łodzi.
Dziękujemy za frekwencję i głosy z trasy
Największą wartością okazała się rozmowa: mieszkańcy dzielili się wspomnieniami o dawnym wyglądzie placów i parków, pytali o materiały, detale i standardy rewaloryzacji, zwracali uwagę na dostępność, zieleń i rolę przestrzeni publicznych w integracji lokalnej społeczności. Padały konkretne wnioski: żeby projektować „z szacunkiem do oryginału”, ale też „z odwagą dla współczesności”, by młodsze obiekty — powojenne bloki, pawilony, modernistyczne siedziby instytucji — traktować jak pełnoprawne dziedzictwo, a nie „tymczasowość”. To dokładnie duch tegorocznego hasła EDD.
Weekend z historią nad Pilicą
EDD w Tomaszowie to nie tylko spacer badawczy. Skansen Rzeki Pilicy przygotował otwarte, bezpłatne wydarzenie (13 września): można było zobaczyć w nowej aranżacji zabytkową poczekalnię kolejową i świeżo otwarte pomieszczenie zawiadowcy z okresu II RP („Reymontówka”), do tego warsztaty plastyczne, quizy i aktywności rodzinne. Dziękujemy za kolejki do Reymontówki i pytania o detale dawnych podróży — takie ciekawości budują trwałą więź z dziedzictwem.
Tomaszów na mapie województwa
Łódzkie w tym roku przygotowało 29 wydarzeń w ramach EDD, a Tomaszów Mazowiecki znalazł się wśród kluczowych punktów obok Łodzi, Piotrkowa Trybunalskiego, Skierniewic czy Zgierza. Nasz spacer wpisał się w regionalny program, którego celem było spojrzenie „w stronę architektury” — od ikon po codzienność.
Co dalej?
Zapisane podczas spaceru uwagi — o parkach, o rynku, o detalach ratusza — przekażemy do właściwych jednostek miasta i służb konserwatorskich. Zachęcamy też do śledzenia kolejnych konsultacji i spotkań terenowych. A jeśli ktoś dopiero teraz poczuł głód wiedzy, warto przejrzeć bazę wydarzeń EDD i zobaczyć, co jeszcze dzieje się w kraju w drugim weekendzie obchodów.
Dziękujemy wszystkim uczestnikom, przewodnikom, konserwatorom i partnerom za obecność i merytoryczną rozmowę. Do zobaczenia na kolejnych miejskich spacerach!
Napisz komentarz
Komentarze